1-modul. Baslawısh tálimdi modernizaciyalaw tiykarları (Mektepti modernizaciyalaw) pániniń predmeti

Joqarı tálim sistemasın modernizaciyalawdıń ústin turatuǵın
baǵdarları
Ilim, texnika, islep shıǵarıw hám texnologiyanıń jedel rawajlanıwı jámiyet ómiriniń barlıq tarawlarında rawajlanıwınıń jańa kelesheklerin ashıp berdi. Insaniyattıń mámleket hám jámiyet qurılısına tiyisli ásirlik tájiriybeleri social munasábetlerdi jańasha bag’darlaw tiykarında tártipke salıw boyınsha aldıńǵı bag’darlardi qarar tabiwina alıp keldi. Usı yandasiwlardiń mánisi sońǵı jıllarda ulıwma tárzde “modernizaciyalash” túsinigi járdeminde ańlatılıp kelinip atır. Al, “modernizaciya” túsinigi leksikalogik tárepten qanday mánisti ańlatadı? Bul túsinik negizinde qanday jaǵday xarakterlenedi?
Modernizaciya (ingl. “modern” - zamanagóy, aldıńǵı, jańalanǵan ) - ob'ekttiń jańa talaplar hám normalar, texnikalıq kórsetpeler, sapa kórsetkishlerine uyqas túrde jańalanıwı esaplanadi.
Ádetde modernizaciya processinde mashinalar,islep shıǵarıw quralları hám de texnologiyalıq processler jańalanadı. Biraq, ilmpán, texnika, islep shıǵarıw hám texnologiyalardıń rawajlanıwı sebepli jámiyet de rawajlanıwdıń arnawlı bir basqıshınan jáne de jetilisken basqıshqa ótedi. Social modernizaciya jámiyettiiń social sistemadan ashıq puqaralıq jámiyetke aylanıwın ańlatadı. Bul túrdegi modernizaciya negizinde jámiettiiń social qatlamlarında ulıwma yamasa jeke xarakter degi jańalaniwlar júz beredi. Atap aytqanda, tálim tarawdaǵı jańalaniwlar da usılardan kelip shiqqan. Tálim sistemasınıń modernizaciyası - jámiettiiń social, ekonomikalıq hám materiallıq mútajliklerin, onıń maman kadrlarǵa, shaxstıń bolsa sapalı tálim alıw bolǵan talabın qandırıw, tálim sistemasın turaqlı rawajlanıwın támiyinlew maqsetinde ámeldegi mexanizmdiń qayta islep shıǵilıwı yamasa rawajlandiriliwi.Usı modernizaciya shaxstı oqıtıw hám tárbiyalawǵa tiyisli eń jaqsı dástúrlerdi saqlap qalǵan hám bayitilg’an jag’dayda komplekslik xarakter kásip etip, tálim sistemasınıń barlıq tarawların tolıq óz ishine aladı hám jámiyette qarar tapqan maman qánigelerdi tayarlaw boyınsha mútajlikti qandırıwǵa xızmet etedi. Tálim sistemasınıń modernizaciyalawda tómendegi ústin turatuǵın wazıypalar sheshiledi:
- hár bir shaxstıń tolıqqanli tálim alıwında basqalar menen teńligi hám tálim alıwdıń ashıqlıǵın támiyinlew;
- úzliksiz tálim sistemasında jańa sapa kórsetkishlerine erisiw;
- jańa tálim resurslarini tartıw hám olardan nátiyjeli paydalanıw tiykarında úzliksiz tálim sistemasında nátiyjeli normativ huquqiy hám shólkemlestirilgen- ekonomikalıq mexanizmlerdi qáliplestiriw;
- mámleket hám jámiyettiiń qollap-quwatlawı negizinde tálim sisteması xızmetkerleriniń social mártebesi hám kásiplik kompetentligin rawajlandırıw;
- tálim sistemasınıń mámleket hám jámiyetshilik basqarıwına tiykarlanǵanlıq principine muwapıq tálim procesi qatnasıwshıları -studentler, pedagoglar, ata-analar hám tálim mákemeleriniń rolin asırıw.
Barlıq mámleketlerde bolǵanı sıyaqlı Ózbekstan sharayatında da tálim sistemasın modernizaciyalawda mámleket, jámiyet, jergilikli hám social shólkemler, joqarı hám de tómen basqarıw shólkemleriniń ornı hám roli, olar ortasındaǵı óz-ara birlik, sheriklik zárúrli áhmiyetke iye.