1 modul: Turkiy tillarning umumiy xususiyatlari. Reja

Shcherbak eng sodda tuzilishini beradi:
1. nen 1. pi:s
2. sen 2. si:s
3. in, an 3. anlar
Serebrennikov, Gadjiyevalar kishilik olmoshlarining birinchi paradigmasini quyidagicha ko‘rsatadilar.³⁹
Birlik Ko‘plik
1. ne, keyinroq nen / ben 1. piz / biz
2. se, keyinroq sen 2.siz
3. ol 3. ol (olar)
Bu olmoshlar quyidagicha turlanadi.
1. ben, bana, beni, (turk); men – mana, nog‘ – men, mag‘a ,orxun –en ben – bana.Qirg’iz tilida sen kishilik olmoshi –lar shaklini olmaydi.⁴⁰
3. so‘roq olmoshlari – jonli va jonsiz narsalarga nisbatan qo‘llangan.
Kim? Ne?
Kim, kim, kem? shaklida barcha turk tilida uchraydi .
O‘zb – nima? Qozoq, q.qalp – nimne? ne? Turk – neme?
Azarb – ne? Qo‘miq - ne? Ni? Qirg’. emne? Uyg‘. – mime?
Turk – ne? Tatar – ni, nerse? Xak - mime?, no‘g‘ – ne?.
Qandaу, qaysi? Xakas – xaуzы, shor – qaуzы, yokut – xaуdax
Tuva – qandыg‘
Uyg‘ur – qandag‘
Qozoq – qalaу
Qan + cha / che?
Qozoq – qansha? Xakas – xancha
Turk – kach? Shor – qancha, qancha
Yoqut – xas q.qalp – qansa
Necha? Qa + chan?
Azarb – ne gadar q.q. qazaq – qashan
Tatar – nishe xakas – xachan
Tat – nime? tuv. – xizan
4. O‘zlik olmoshi – o‘z .
Shor – pozыm
Xakas – pozыm
Turk – kendim
Gag. – kendi
Qad.turk.tilda – kentu, kendu.
5.Jamlash olmoshi .
Bari - barcha but – in qaz, qir, but-kul butun, butin
Chuv. – puri qozoq – barsha
Qirg‘. – bardiq uyg‘ – barche
Tat. – barlik guvash – purde
6.Ayirish olmoshi.
Har bir , har kec, har kim
7.Gumon olmoshi.
Kimdir; qayday-dir, nedir, kimse, biri, birisi, kimisi. Gag. bishey,turkm. bir nerse, bir xayz.
8.Bo‘lishsiz olmosh.
Har bip, hech kim tat. – hishkim, hishnishik,
Qoz. ishkim, ish nerse.
Azarb. hech kes, hech hansi, qirg’. ech kim,ech bir