1§. Мулоҳазалар алгебраси

Мулоҳазаларнинг конъюнкцияси

A ва B элементар мулоҳазалар бўлсин. Уларни « ва » боғловчиси билан бирлаштириб, A ва B мулоҳазаларнинг конъюнкцияси дейиладиган янги мулоҳазага эга бўламиз. Уни қуйидагича таърифлаш мумкин.


3-таъриф: A ва B мулоҳазалар бир вақтда рост бўлганда ва фақат шу ҳолда рост бўладиган мулоҳазага A ҳамда B мулоҳазаларнинг конъюнкцияси дейилади ва уни AB кўринишида белгиланади.

Мулоҳазалар конъюнкциясини яна мантиқий кўпайтма ҳам дейилиб, уни кўпинча AB (ёки AB) кўринишда белгиланади, «» белги ўрнига эса, баъзан «&» белги ҳам қўлланилади.

A ва B мулоҳазаларнинг конъюнкциясини «A ва B» ёки «A конъюнкция B» деб ўқилади.


A ва B мулоҳазаларни конъюнкциясининг ростлик қийматлари жадвалини, таърифга кўра қуйидагича ифодалаш мумкин:

A	B	A  B
Р	Р	Р
Р	Ё	Ё
Ё	Р	Ё
Ё	Ё	Ё

Мулоҳазаларнинг импликацияси

4-Таъриф: A мулоҳаза рост, B мулоҳаза ёлғон бўлганда ва фақат шу ҳолда ёлғон бўладиган мулоҳаза, A ва B мулоҳазаларнинг импликацияси дейилади ва уни AB кўринишда белгиланади.


A ва B мулоҳазаларнинг импликацияси «агар A бўлса, у ҳолда B бўлади» ёки «A мулоҳазадан B мулоҳаза келиб чиқади» ёки «A импликация B» деб ўқилади. A импликация B дейилганда, A мулоҳаза-импликациянинг шарти, B мулоҳазага эса унинг хулосаси дейилади.


A мулоҳаза: -«Кеча якшанба эди», B мулоҳаза эса «Мен ишда бўлмадим» бўлсин. Бу вазиятда «Aгар кеча якшанба бўлса, у ҳолда мен ишда бўлмадим» мураккаб мулоҳазанинг формаси «Aгар A бўлса, у ҳолда B бўлади» кўринишига эга бўлади.

Таърифга кўра A ва B мулоҳазаларни импликациясининг ростлик қийматлари жадвали қуйидагича бўлади.

A	B	AB
Р	Р	Р
Р	Ё	Ё
Ё	Р	Р
Ё	Ё	Р

AB импликацияда A ва B мулоҳазаларни ўрнини алмаштириб BA импликацияга эга бўламиз.

BA импликация AB импликацияга тескари импликация дейилади.

Ростлик жадваллари ёрдамида, AB импликацияни ростлигидан ҳар доим ҳам унга тескари бўлган BA импликациянинг ростлиги келиб чиқавермаслигини текшириб кўриш қийин эмас.