1 O`zbekiston respublikasi oliy ta`lim fan va inovatsiyalar vazirligi

6 
 
Tojikistonga, 1069 km Qirg`izistonga va 137 km Afg`oniston Respublikasiga to`g`ri 
keladi.Respublika hududi g`arbdan sharqqa 1425 kilometrga cho`zilgan, shimoldan 
janubga bo`lgan masofa esa - 930 km. Eng baland nuqtasi Hazrati Sulton cho`qqisi 
(Hisor tizmasi) - dengiz sathidan 4643 m balandlikda, eng past nuqtasi Mingbuloq 
cho`kmasi (Qizilqum cho`li) - minus 12 m.
Mamlakatimizning eng shimoliy nuqtasi Ustyurt platosining Orol dengiziga 
tutash qismida, 45
0
61 sh.k., janubiy nuqtasi Termiz shahri yaqinida - 37°11` sh.k., 
g`arbiy nuqtasi Ustyurtda - 56° 00` shq.u. va sharqiy nuqtasi Andijon viloyatining 
chekkasida 73° 10` shq. uzoqlikda joylashgan. 
Dunyo siyosiy xaritasiga nazar tashlang, undan oddiy chegara chiziqlariga ega 
bo`lgan davlatlarni toping va ularning tarixiy, iqtisodiy va geosiyosiy rivojlanish 
xususiyatlarini aniqlang. Ayni vaqtda bu ma`muriy, ko`rinishlarda sun`iy 
ko`rinishdagi chegara chiziqlarining geografik yaxlit (kompleks), Gumboldtchasiga 
fikrlash, tabiiy geografik jarayonlarni to`liq tushunib olishga salbiy ta`sirini ham
unutmang.
O`zbekiston Respublikasining asosiy qismidan deyarli “uzilib” qolgan tor 
masofada u bilan bog`lanib turadigan anklav yoki batamom uzilib qolgan, qo`shni 
davlat ichkarisida joylashib qolgan eksklav hududlari ham mavjud. Masalan, 
Farg`ona vodiysi viloyatlari birmuncha anklav xususiyatga ega bo`lgan bo`lsa, 
Farg`ona viloyatining So`x tumani yoki Shohimardon maskani eksklav holatda 
joylashgan. Tabiiyki, bunday geografik o`ringa ega bo`lgan hududlar ijtimoiy-
iqtisodiy va siyosiy rivojlanishida ayrim muammolar yuzaga keladi.
O`zbekiston o`zining maydoni yoki sof geografik salohiyati bo`yicha dunyo 
mamlakatlari orasida o`rtachadan yuqoriroq pog`onani egallaydi Yer yuzasining har 
bir davlatiga o`rtacha 5,5 mln. kv.km. maydon va 26 mln. atrofida aholi soni to`g`ri 
keladi. Hududning ko`lami bo`yicha mamlakatimiz Shvetsiya, Iroq yoki 
Marokashga taxminan teng, demografik salohiyati nuqtai nazaridan esa u Saudiya 
Arabistoni, Nepal, Peru, Venesuela, Malayziya kabi davlatlar qatorida turadi va 
jahon hamjamiyatida 41-o`rinni egallaydi. Har bir mamlakatning geosiyosiy 
tuzilmasi, butligi uning ichki ma`muriy hududiy qismlari, mintaqaviy boshqaruv 

---