1. Qadimgi turkiy til morfologiyasi haqida ma’lumot. Qadimgi turkiy tilda ot so‘z turkumi

Savol va topshiriqlar:
1. Fe’lning qadimgi turkiy tillardagi o‘rnini yoriting.
2. Fe’lga xos tushunchalar haqida ma’lumot bering.
3. Fe’llarda zamon, shaxs-son, mayl tushunchalarining tuslanish tizimidagi o‘rnini ko‘rsating.
4. Fe’l nisbatlarini ayting. O‘zbek tilida ayrim so‘zlarda yaxlitlanib qolgan nisbat qo‘shimchalari haqida fikr bildiring.
5.Sodda, yasama, qo‘shma fe’llarning hosil bo‘lish usullarini ayting?
Test sinovi
1.Qadimgi turkiy tildagi ät, bašla, tur, yur, bär, yat qanday fe’llar sanaladi?
A) mustaqil fe’llar S) toʻliqsiz fe’llar
B) koʻmakchi fe’llar D) zamon shakli
2.Qadimgi turkiy tilda tägdimiz sozi qanday ma’noni anglatgan?
A) tegdik S) hujum qildik
B) turdik D) tor-mor qildik
3.Fe’lning turli gap bo‘lagi vazifasida kelish uchun xoslangan shakllari…
A) tuslanish deyiladi C) zamon shakli deyiladi
B) fe’lning vazifa shakllaridir D) fe’lning munosabat shakllaridir
4. Fe’llarning munosabat shakllarini ko‘rsating?
A) zamon, mayl, nisbat qo‘shimchalari
B) mayl, nisbat, shaxs-son qo‘shimchalari
S) zamon, mayl, ko‘plik qo‘shimchasi
D) zamon, mayl, shaxs-son qo‘shimchasi
5. -t qanday qo‘shimcha?
A) birgalik nisbat qo‘shimchasi S) oʻzlik nisbat qo‘shimchasi
B) orttirma nisbat qo‘shimchasi D) majhul nisbat qo‘shimchasi
6.Qadimgi turkiy tilda yayla soʻzi qanday ma’noda ishlatilgan?
A) yozni oʻtkazmoq C) kengaymoq
B) bahorni oʻtkazmoq D) yoyilmoq
7. -ğma, -gmä (-ïğma, -igmä, -uğma,-ügmä) qanday qoʻshimcha?
A) fe’l yasovchi C) ravishdosh yasovchi
B) zamon qoʻshimchasi D) sifatdosh yasovchi
8. “Qutadgʻu bilig”dagi –ad qanday qoʻshimcha?
A) fe’l yasovchi C) sifat yasovchi
B) shakl yasovchi D) ravish yasovchi
ADABIYOTLAR:
1. Абдураҳмонов Ғ., Рустамов А. Қадимги туркий тил. –Т.: Ўқитувчи, 1982.
2. Abdurahmonov G‘., Shukurov Sh., Mahmudov Q. O‘zbek tilining tarixiy grammatikasi. – T.: O‘zbekiston faylasuflar milliy jamiyati, 2008.
3. Rahmonov N., Sodiqov Q. O‘zbek tili tarixi. - T.:O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati, 2009.
4. Малов С. Памятники древнетюркской письменности. Тексты и исследования. -М.-Л., 1951.
5. Sanaqulov U. Oʻzbek yozma adabiy tili fonetik, morfologik me’yorlarning ilk shakllanishi va taraqqiyoti bosqichlari. – T.: Navroʻz, 2015.
6. Содиқов Қ. Туркий ёзма ёдгорликлар тили: адабий тилнинг юзага келиши ва тикланиши. -Тошкент, 2006.
7. Фозилов Э. Ўзбек тилининг тарихий морфологияси. –Т.: ФАН, 1965.
8. Шукуров Ш. Ўзбек тилида феъл замонлари тараққиёти. – Т.: Фан, 1076.