1-qism Qarshi 2010 «Kasbiy ta’lim va o‘qitish uslubiyoti»

Guruhning ichki tuzilishi. Har qanday guruh tuzilishiga ko‘ra guruh a’zolari nufuzi va statusi o‘ziga xos darajasini aks ettiradi. Uning yuqori referomentorik va sotsiometorik tarzda tanlanadigan shaxslar o‘rin oladi, eng orqada esa noreferent va sotsiometrik jihatdan surib chiqari- ladigan individlar turishadi. Mazkur ierarxiya zinapoyasining eng yuqori bosqichida guruhning lideri turadi.

Lider- bu shunday shaxski, guruhning qolgan barcha a’zolari uchun o‘zlarining manfaatlariga daxldor bo‘lgan hamda butun guruh faoliyatining yo‘nalishini va xarakterini belgilab beradigan eng ma’suliyatli yechimlarni kabul qilishga haqli ham va aksincha bo‘lmasligi mumkin. Lider bilan rahbarlikning bitta yagona shaxsga kelishi makbul hodisa hisoblanadi. Bordi-yu, agar bunday muvofiqlik bo‘lmasa, u holda guruh faoliyatining samardorligi rasmiy rahbar (masalan sinf boshi) bilan norasmiy lider yoki liderlar o‘rtasidagi munosabatlar kay tarzda yuz berishiga bog‘liq bo‘ladi.

4. 
   Lider tiplari. Guruh jamoasining rasmiy rahbarlik sistemasi (guruhboshi, yoshlar tashkilotchisi va jamoatchilik ishlarining ayrim so- halari uchun ma’sul kishilar) unda norasmiy nufuzning taqsimlanishi va norasmiy peshqadam sifatida tanilish bilan to‘g‘ri kelishi ham, to‘g‘ri kel- masligi ham mumkin. Agar pirovard natijada shaxslararo munosabatlar umumiy maqsadlarningi mavjudligi jamoaga xalaqit qilmaydigan emas, balki hatto yordam berishi ham mumkin. Chunonchi, 30-40 o‘quvchidan iborat guruh hisoblanadigan guruh guruhboshi va yoshlar tashkilotiga tes- kari odatda biri necha peshqadamlar mavjud bo‘lib, ular tevaragida bir nechta rasmiy guruhlar uyushadi.
   

Liderlarning quyidagi tiplari farqlanadi:

faoliyatining mazmuniga qarab:

1. 
   ilhomlantiruvchi, harakat yoki axloq dasturini taklif qiluvchi lider;
   
2. 
   bajaruvchi- berilgan dasturni bajarish tashkilotchisi;
   

v) bir vaqtda ham ilhomlantiruvchi, ham bajaruvchi.

boshqarish usuliga ko‘ra:

1. 
   Avtoritar;
   
2. 
   demokratik;
   

v) Yuqoridagi ikki uslubni o‘zida mujassamlashtirgan.

Faoliyati xarakteriga ko‘ra:

1. 
   universal-o‘zida liderlik xususiyatlarini doim ko‘rsatib turadigan;
   
2. 
   Situativ-(vaziyatga qarab)-o‘zida liderlik xususiyatlarini ma’lum o‘ziga xos vaziyatlarni ko‘rsatib turadigan.
   

5.