1 Relyatsion hisoblash – bu relyatsion algebradan farqli o'laroq, protsessual bo'lmagan so'rovlar tilidir, ya'ni u nima qilish kerakligini aytadi, lekin buni qanday qilishni tushuntirmaydi. Relyatsion hisob ikki shaklda mavjud

Jamlashda jadvallar FROM ifodasidan so‘ng ro‘yxat sifatida tasvirlanadi. So‘rov
predikati ixtiyoriy jadval ixtiyoriy ustuniga tegishli bo‘lishi mumkin. Jamlashning
eng soddasi bu dekart ko‘paytma, uni quyidagicha bajarish mumkin:
SELECT Customers.*, Salepeople.* FROM Salepeople, Customers;
Lekin bu yerda xosil bo‘lgan jadval keraksiz ma’lumotlarga ega. Keraksiz satrlarni
olib tashlash uchun WHERE jumlasidan foydalaniladi.
Masalan: berilgan shaxardagi sotuvchilar va buyurtmachilar ixtiyoriy
kombinatsiyasini ko‘rish uchun quyidagini kiritish lozim:
SELECT Customers.CName, Salepeople.SName,
Salepeople.City FROM Salepeople, Customers WHERE
Salepeople.City = Customers.City;
Jamlashda SQL bir necha jadval satrlari kombinatsiyasini predikatlar bo‘yicha
solishtirishdir. Asosan ma’lumotlar ilovali yaxlitlik asosida tekshirilib, ajratib
olinadi.
Misol: xar bir sotuvchiga mos keluvchi buyurtmachilar ro‘yxati:
SELECT Customers.CName, Salepeople.SName FROM
Customers, Salepeople WHERE
Salepeople.SNum=Customers.SNum;
Tenglikka asoslangan predikatlardan foydalanuvchi jamlanmalar, tenglik bo‘yicha
jamlanma deb atalib, jamlanmalarning eng umuiy ko‘rinishidir. Shu bilan birga
ixtiyoriy relyatsion operatordan foydalanish mumkin
3) MBBT asosiy xususiyatlari — bu nafaqat ma’lumotlarni kiritish va saqlashda ishlatiladigan protseduralar tarkibi bo‘lmasdan, ularning strukturasini ham tasvirlaydi. Ma’lumotlarni o‘zida saqlab va MBBT ostida boshqariladigan fayl oldin ma’lumotlar banki, keyinchalik esa “Ma’lumotlar bazasi” deb yuritila boshlandi. Ma’lumotlarni boshqarish tizimi quyidagi xossalarga ega: • fayllar to‘plami mantiqiy kelishuvini quvvatlaydi; • ma’lumotlar ustida ish yuritish tili bilan ta’minlaydi; • har xil to‘xtalishlardan keyin ma’lumotlarni qayta tiklaydi; • bir necha foydalanuvchilarning parallel ishlashini ta’minlaydi. 2. Ma’lumot modeli tushunchasi. MBBT istalgan foydalanuvchiga ma’lumotlarga kirishga ruxsat etadiki, ularning hech biri amaliy jihatdan quyidagilar haqida tasavvurlarga ega bo‘lmaydi: • ma’lumotlarning xotirada fizik joylashishi va ular ko‘rinishi; • so‘raladigan ma’lumotlarni izlash måxanizmi; • bir xil ma’lumotlarga bir vaqtning o‘zida ko‘pchilik foydalanuvchilar tomonidan bo‘ladigan so‘rovlar muammosi (amaliy dasturlar bilan); • mumkin bo‘lmagan va ruxsat etilmagan o‘zgarishlarni kiritishdan ma’lumotlarni himoyalashni ta’minlash usullari; • ma’lumotlar bazasini va boshqa ko‘pgina MBBT funksiyalarini aktiv holatda ta’minlash.
4) Bu natijani jamlanma orqali xosil qilish mumkin. Lekin odatda ostki so‘rovlar tezroq bajariladi. Siz ostki so‘rov SELECT jumlasida ustunga asoslangan ifodadan foydalanishingiz mumkin. Bu relyasion operatorlar yordamida yoki IN yordamida amalga oshirilishi mumkin. Siz ostki so‘rovlarni HAVING ichida ishlatishingiz mumkin. Bu ostki so‘rovlar agar ko‘p qiymatlar qaytarmasa xususiy agregat funksiyalaridan yoki GROUP BY yoki HAVING operatorlaridan foydalanishi mumkin