1. Sanlı izbe-izlik dep natural sanlar toplaminda anıqlanǵan hám haqıyqıy bahalar qabıl etiwshi


Download 197.33 Kb.
bet3/17
Sana22.03.2023
Hajmi197.33 Kb.
#1286706
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17

5, 5, 5, ..., 5, ...


Agar ketma-ketlik yaqinlashsa, yuqorida biz ko'rganimizdek, limitining ixtiyoriy ε atrofidan tashqarida ketma-ketlikning, oshib borsa, chekli sondagi elementlari yotar ekan. Bundan har qanday yaqinlashuvchi ketma-ketlikning chegaralangan bo'lishi bevosita kelib chiqadi.

      1. - Tasdiq. Har qanday yaqinlashuvchi ketma-ketlik chegaralangandir.




{ }
Isbot. Faraz qilamiz, xn ketma-ketlik biror a songa yaqinlashsin, ya'ni istalgan ε > 0 uchun shunday N nomer topilsinki, n N bo'lganda (2.1.2) bajarilsin. Xususan, agar ε = 1 desak, shunday N = N (1) nomer topiladiki, u uchun
|xn a| < 1, n N
bo'ladi.
Shunday ekan, quyidagi
|xn| ≤ |xn a| + |a|
tengsizlikka ko'ra, xuddi o'sha n nomerlar uchun
|xn| < |a| + 1, n N (2.1.6)
tengsizlikka ega bo'lamiz.
Endi
M = max { |x1|, |x2|, ..., |xN1|, |a| + 1} (2.1.7)
deylik. Unda (2.1.6) va (2.1.7) larga ko'ra, istalgan n nomer uchun
|xn| ≤ M, n = 1, 2, 3, ...,
ya'ni xn ketma-ketlik chegaralangan bo'lar ekan.

Q.E.D.


Yuqorida bu tasdiqning teskarisi o'rinlimi degan savol qo'yilgan edi. Boshqacha aytganda, har qanday chegaralangan ketma-ketlik yaqinlashuvchi bo'ladimi? Navbatdagi misol bu savolga salbiy javob beradi.

      1. - Misol. Ushbu



xn = (−1)n
ketma-ketlik chegaralangan va uzoqlashuvchidir.



  1. Ketma-ketliklar orasida nolga yaqinlashuvchi ketma-ketliklar alohida o'rin tutadi.

Ta'rif. Nol soniga yaqinlashuvchi ketma-ketlik cheksiz kichik deyiladi.

{ } { }
Ushbu bandda biz cheksiz kichik ketma-ketliklar xossalarini o'rganamiz. Qaralayotgan ketma-ketlikning cheksiz kichikligiga urg'u berish maqsadida uning hadlarini yunoncha harflar αn , βn va hakazolar bilan belgilaymiz.
Yuqorida keltirilgan ta'rifga ko'ra, agar istalgan ε > 0 uchun shunday N = N (ε)
nomer topilsaki, n N bo'lganda
|αn| < ε (2.1.8)

{ }
tengsizlik bajarilsa, αn ketma-ketlik cheksiz kichik bo'ladi.
Ravshanki, statsionar, ya'ni hamma hadlari o'zaro teng xn = c bo'lgan ketma- ketlik faqat c = 0 bo'lgandagina cheksiz kichik bo'la oladi.
Cheksiz kichik ketma-ketliklarning quyidagi sodda, lekin shu bilan birga, muhim xossasi bevosita ta'rifdan kelib chiqadi.

      1. - Tasdiq. Agar {αn} cheksiz kichik ketma-ketlik bo'lib, {xn} ketma-ketlik

|xn| ≤ |αn| (2.1.9)

{ }
tengsizlikni qanoatlantirsa, xn ketma-ketlik ham cheksiz kichik bo'ladi.
Isbot. Cheksiz kichik ketma-ketlikning ta'rifiga ko'ra, istalgan ε > 0 olganda ham shunday nomer N = N (ε) topiladiki, n N nomerlar uchun (2.1.8) tengsizlik bajariladi. Shunday ekan, (2.1.8) va (2.1.9) tengsizliklardan, n N bo'lganda
|xn| ≤ |αn| < ε
tengsizlik keilib chiqadi. Bu esa xn → 0 ni anglatadi.

Download 197.33 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling