1 sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov

KANALIZACIYA TARMOQLARINING TURLARI 
Kanalizaciya tarmoqlarining turi kanalizaciya shoxobchalari 
o’rnatiladigan inshootlarning turiga bog’liq. Jumladan, xo’jalik chiqindi 
suvlari kanalizaciyasi. Bunday kanalizaciya shoxobchalari xonadonlarda, 
jamoat turar joylarida aholining hayotiy faoliyati oqibatida hosil bo’ladigan 
chiqindi iflos suvlarni o’ziga qabul qilib, tozalash inshootlariga uzatadi 
yoki sanoat korxonalari kanalizaciyasini olaylik. Ma’lumki, juda ko’p 
sanoat korxonalarining texnologik jarayonida ko’p miqdorda suv 
ishlatiladi. Oqibatda bu suvlar ifloslanib, chiqindi suvlarga aylanadi. 
Hozirda yog’in suvlari uchun ham alohida kanalizaciya tarmoqlari mavjud. 
Ular yomg’ir, qor va ko’chalarni yuvish natijasida hosil bo’ladigan chiqindi 
suvlarni qabul qiladi va tozalash inshootlariga uzatadi. 
Bunday kanalizaciya turlarini alohida-alohida yoki bitta qilib qurish 
ham mumkin. Masalan, xo’jalik chiqindi suvlari bilan yog’ingarchilik 
oqibatida hosil bo’ladigan suvlarning kanalizaciyasini bitta qilish mumkin. 
Sanoat korxonalarining chiqindi suvlari xo’jalik chiqindi suvlariga 
tarkibi jihatidan to’g’ri kelsa, kanalizaciya trubalariga zarari bo’lmasa, 
tozalash inshootlari ishini buzmasa bunday chiqindi suvlarni qo’shib 
oqizish mumkin. Aks holda, sanoat korxona suvlari uchun alohida 
kanalizaciya yotqizilishi kerak. Oqizish kanalizaciyalarining umumiy 
bo’lishi, yog’ingarchilik suvlarining kanalizaciya tarmoqlari orqali vaqti-
vaqti bilan to’lib oqib turishi, trubalardagi qoldiqlarni yuvib ketadi, 
ikkinchidan chiqindi suvlarning kanalizaciya va tozalash inshootlariga oqib 
borishi ochiq suv havzalarini iflos suvlar tushishidan asraydi. 

---

427
Ammo sel kelganda suv oqimi kanalizaciyaga sig’may, yer yuzasining 
past tomoniga oqa boshlaydi, bunday hollarda hattoki najas axlat suvlari 
ham ochiq suv havzalariga tushishi mumkin. Bu esa turli yuqumli 
kasalliklar tarqalishi xavfini tug’diradi. 
Gigienik va epidemiologik nuqtai nazardan xo’jalik axlat ka-
nalizaciyasini alohida qurish katta ahamiyatga egadir.