1 sh. T. Otaboev t. I. Iskandarov

Entobaktyerin - bu preparat ham entomopatogen mikroblar, baktyer 
turingaenzis sporasidan iborat. 1 gg dorida 30 mlrd mikrob bor. 
Atmosfera havosi orqali katta koncentraciyada o’pkaga tushsa, 5 
kunda bu mikrob o’pkaning hamma joyida ko’payishi mumkin, 
preparatning 2,5-3 grammi hayvonlar o’limiga sabab bo’ladi. 1 m
3 
havoda 

---

330
u preparat ishlatilganda ma’lum vaqt o’tgach 1 dan 20 minggacha mikrob 
topishi mumkin (V. I. Murza). 
Bu preparatdagi mikroblar 28-30°S da rN - 4,5 dan - 10,5 gacha 
bo’lganda yaxshi rivojlanar ekan. Preparatni o’simliklarga samolyot yoki 
traktorlar yordamida sepilsa atmosfera havosi anchagina ifloslanadi. 
SHuningdek, qishloq xo’jaligida mog’orli sporali dorilardan bi-
toksibacillin, bovyerin va boshqalar keng ko’lamda ishlatilmoqda. Hasharot 
va o’simliklarning turli kasalliklariga qarshi ishlatiladigan biologik 
dorilarning hujayralarida oqsil moddalari bo’lganligidan, u moddalar ko’p 
miqdorda kishi organizmiga turli yo’llar bilan tushib uning sezgirligini 
oshirib, allyergiya kasalliklarini keltirib chiqaradi. Ular qisman zaharli 
bo’lsada, ammo tyeri shilliq qavatlarining yallig’lanish kasalliklarini 
keltirib chiqaradi. 
SHuning uchun ham gigienistlar tomonidan ishlab chiqilgan gigienik 
normalarga amal qilib turar joylar bilan dori sepiladigan maydonlar 
oralig’idagi sanitariya himoya chegaralarining saqlanishi dorilangan 
maydonlardan shamol vaqtida dorilarni aholi turar joylariga uchib kelishi 
oldini oladi. 
Biologik preparatlar bilan ishlaganda sanitariya nazoratini olib borish 
ikki mutaxassisning ya’ni kommunal gigiena va mehnat gigienasi bo’yicha 
sanitariya vrachining zimmasiga tushadi. Demak, biologik preparatlar bilan 
ishlayotganda kishilarning mehnat gigienasi bilan birga kommunal gigiena 
ob’yektlari - havo, suv, tuproqning ifloslanishi, ularning odam organizmiga 
ta’siri o’rganiladi, laboratoriya yordamida olingan ma’lumotlar, 
tekshirishlarga asoslanib sanitariya va gigiena tadbir-choralari ishlab 
chiqiladi. 
IX BOB