1. Сифатни бошқариш рақобатчиликда корхона муваффақият қозонишининг омили сифатида

Сифат менежменти намоёндалари

Сифат соҳасидаги буюк намоёндалар ва уларнинг бу соҳадаги қарашлари ҳақида тўхталиб ўтиш келгусида сифатни бошқариш воситалари ва механизмларини тушуниш учун муҳим аҳамият касб этади. Умумий сифат инсонпарварлик ва ахлоқий қадр-қимматлар асосида яратилади. Қадр-қиммат тизимлари нуфузли тизимлар билан узлуксиз алоқадордир. Бундай нуфузли тизимларнинг бир қисми – сифат соҳасида концепциялар, назариялар, билимлар эгаси бўлмиш буюк намоёндалардир. Тизимнинг бошқа қисми TQM (Total quality management)нинг концепциясини фидоий, астойдил ва таниқли менежерлари бўлиб ҳисобланади. Сифат соҳасидаги бир қанча намоёндалар: Вильфредо Парето, Уолтер Эндрю Шухарт, Уильям Эдвард Деминг, Каору Исикава, Генити Тагути ва Арманд В. Фейгенбаум ҳамда муваффақиятли менежерлар: Филипп Кросби, Джозеф М.Джуран ва Нориаки Канолар ишлари ва улар ҳақида қисқача маълумотлар келтириб ўтмоқчимиз (2.4-расм).

Вильфредо Парето италиялик иқтисодчи ва социолог бўлиб, у 1848 йил 15 июлда Париж шаҳрида туғилган. Унинг отаси италиялик, онаси француз бўлган. У ёшлигидан икки тилда яхши сўзлашган ва Паретонинг оиласи 1858 йилда Италияга келишган. Ота-онаси Паретога яхши таълим беришган бўлиб, Туриндаги Политехника мактабида таълим олиб, 1869 йилда муваффақиятли тугатган. Шундан сўнг ёш олим “Қаттиқ материалларни мувозанатлаштиришнинг фундаментал принциплари” мавзусида диссертацияни муваффақиятли ҳимоя қилган.
Кейинчалик мувозанатлаштириш тушунчаси Паретонинг иқтисодий ва ижтимоий ишларида кўп маротаб қўлланилган бўлиб, улардан кўпчилиги 1890 йилларда нашр этилган. Энг яхши назарияни яъни пирамидали тузилмаларнинг чўққисида барча жамиятда ҳаётни аниқловчи энг яхши ижтимоий қатлам туриши сифатида умумий назарияни асос солувчиларидан бўлиб танилди.
Бундан ташқари Парето бир қанча назарияларни яъни унинг номи билан статистик Парето-тақсимоти ва Парето-отимуми деб номланган назарияларни ишлаб чиқди. Бу назариялар халқ хўжалиги соҳаларида, шунинг, бошқа илмий фанларда кенг кўлланилиши билан ўз ифодасини топди. 1941 йилда Джозеф Джуран Парето-тақсимоти назарияси асосида таниқли бўлган “20% сабаблардан 80% оқибатлар келиб чиқиши” Парето тамойилини очиб берди.
Парето бир неча йиллар давомида емир йўллар маҳкамасида ва металлургия компанияларида меҳнат фаоиятини давом эттирган. У 1890 йилда сиёсий фаолият билан ҳам шуғулланишда ўзини синаб кўрган.
Олим 1893 йил Швейарияда Лозан университетининг сиёсий иқтисодиёт профессори бўлиб, 1923 йилда Италия сенатори лавозимига сазовор бўлди. Вильфредо Парето 1923 йил 20 августда Селиньда (Швейцария) вафот этган.