1. Suyaklaring joylashishi,shakli va vazifasi bo`yicha klassifikatsiyasi
Qorin aortasining parietal va bisseral tarmoqlari. Qorin bo`shlig`I a`zolarining qon
Download 0.9 Mb. Pdf ko'rish
|
Anatomiya Гост савол - жавоб
|
124.Qorin aortasining parietal va bisseral tarmoqlari. Qorin bo`shlig`I a`zolarining qon
bilan taminlanishi. Aortaning pastga tushuvchi kismi ko'krak va korin kismlariga bo'linadi. Aortaning ko'krak kismi ko'krak kafasida orka ko'ks oraligida yotadi. Pastga tushuvchi aorta bolalarda IV ko'krak umurtkasi soxasidan boshlanib, umurtka pogonasi bo'ylab V bel umurtkasi soxasigacha tushadi. YAngi tugilgan chakalok aortasi diametri 18-20 mm bo'lsa, balogat davrida 4 sm ga etadi. Bu davrda pastga tushuvchi aortaning ko'krak kismi korin kismiga nisbatan tez o'sadi. Pastga tushuvchi aortaning ko'krak kismidan ko'krak kafasi devoriga boruvchi parietal va ichki a'zolarga boruvchi vistseral tarmoklar chikadi. Ko'krak aortasining parietal tarmoklari kuyidagilar: l.Qovurgalararo orqa arteriyalar (a. intercostalis posteriores) 10 juft bo'lib, III-XII kovurgalar oraligida yotadi. Bu arteriyalar kovurgalararo mushaklarni, kovurgani va ko'krak terisini kon bilan ta'minlaydi. Kovurgalararo orka arteriyalardan kovurga boshi soxasida orkaning mushaklari va terisiga (r. dorsalis), orka miya va uning pardalariga (r. spinalis), ko'krak va korin terisiga (r.r. cutanei medialis et lateralis) lar chikadi. Bundan tashkari IV-VI kovurgalararo arteriyalardan sut bezlari uchun (r.r. mamaria) xam chikadi. XII kovurgalararo orka arteriya XII kovurga ostida yotgani uchun kovurgaosti arteriyasi (a. subcostalis) deb ataladi. X-XII orka kovurgalararo arteriyalar korin kiyshik mushaklari orasidan o'tib, korin ustining ustki arteriyasi tarmoklari bilan anastomozlashadi. Diafragmaning ustki arteriyasi (phrenicae superiores) juft, aortadan diafragmani ustida boshlanib, uning bel kismini va uni koplagan parietal plevrani ta'minlaydi. Ko'krakaortasining vistseral tarmoklari: 1.Bronx tarmoklari (r.r. bronchiales) 2-3 ta bo'lib, bronxlar devorini va o'pka to'kimasini kon bilan ta'minlaydi. 2.Qizilo'ngach tarmoklari (r.r. esophageales) 1-5 ta, aortaning turli soxalaridan boshlanib, kizilo'ngach devorini kon bilan ta'minlaydi. 3.Perikard tarmoklari (r.r. pericardiaci) perikardni kon bilan ta'minlaydi. 4.Ko'ksoraligi tarmoklari (r.r. mediastinales)orka ko'ks oraligi biriktiruvchi to'kimasi, limfa tugunlarini kon bilan ta'minlaydi. Aortaning korin kismi (pars abdominalis aortae)ko'krak aortasining bevosita davomi bo'lib, XII ko'krak umurtkasi soxasida boshlanadi va IV bel umurtkasi soxasida umumiy yonbosh arteriyalariga bo'linadi. YAngi tugilgan chakalokda korin aortasining boshlanish joyi XI umurtkasi soxasida bo'lib, ikkinchi bolalik davrida XII ko'krak umurtkasining o'rtasiga, o'spirinlik davrida XII ko'krak umurtkasining pastki 1/3 gacha tushadi. Korin aotasining uzunligi yangi tugilgan chakalokda 5 sm, diametri 5,5-6,8 mm. YOshga karab uning uzunligi o'zgarib erta bolaiik davrida 7 sm, bolalikning birinchi davri oxirida 8 sm, bolalikning ikkinchi davrida 9,5 sm, o'smirlik davrida 12,5 sm bo'ladi. Qorin aortasining juft parietal tarmoklari: 1.Diafragmaning pastki arteriyasi (a. phrenica inferior) juft, diafragmani ostidan chikib diafragmani pastki yuzasiga tarkaladi. Undan buyrak usti beziga 24 tagacha yukorigi buyrak usti bezi arteriyalari (a. suprarenalis superiores) chikadi. YUkorigi buyrak usti arteriyalarining kengligi bolalikning ikkinchi va balogat davrlarida sezilarli o'sadi. 2.Bel arteriyalari (a. Iumbales)(4 juft) segmentar yo'nalib korin muskullariga boradi. Ulardan orkaning bel soxasi mushaklari va terisiga orka shoxlar (r. dorsalis) chikadi. Orka shoxdan o'z navbatida umurtkalararo teshikdan orka miyaga kiruvchi orka miya shoxlari (r. spinalis) chikadi. Qorin aortasining vistseral juft tarmoqlari: 1.Buyrak usti bezining o'rtaarteriyasi (a. suprarenalis media) l bel umurtkasi soxasida boshlanib buyrak usti bezi darvozasiga kiradi.
2.Buyrak arteriyasi (a. renalis) l-ll bel umurtkalari soxasida boshlanib, buyrak darvozasiga kiradi va segmentlarga mosravishda bo'linadi. O'ng buyrak arteriyasi pastki kavakvenani orkasidan o'tadi. Buyrak arteriyalaridan buyrak usti bezining pastki arteriyasi (a. suprarenalis inferior) va siydikyo'li tarmoklari (r.r. ureterici) chikadi. Buyrak arteriyalari bolalarda buyrakning joylashishiga karab kiyshik yo'nalgan bo'ladi. Buyrak o'z joyiga turganidan keyin gorizontal xolatni oladi. 3.Моуак (tuxumdon) arteriyasi (a. testicularis) (a. ovarica) ingichka uzun arteriya, buyrak arteriyasidan pastrokdan boshlanadi. Erkaklarda moyak arteriyasi chov kanalidan urug tizimchasi tarkibida moyakka boradi. Ayollarda tuxumdon arteriyasi tuxumdonni ko'tarib turuvchi boylam tarkibida tuxumdonga boradi. Qorin poyasi (truncus coeliacus) uzunligi 1,5-2 sm bo'lib, aortaning oldingi yuzasidan XII ko'krak umurtqasi sohasida boshlanadi. Me'da osti bezining yuqori chekkasida uch shoxga: me'daning chap, umumiy jigar va taloq arteriyalariga bo'linadi. 1.Me'daning chap arteriyasi (a.gastrica sinistra) chapga va yuqoriga me'daning kirish qismiga yo'nalib, me'daning kichik egriligi bo'ylab yotadi. Uning tarmoqlari me'daning oldingi va orqa devoriga tarqalib, me'daning o'ng arteriyasi bilan anastomoz hosil qiladi. Me'daning chap arteriyasidan qizilo'ngachning qorin qismiga r.r. esophageaiis larchiqadi. 2.Umumiy jigar arteriyasi (a. hepatica communis) o'ng tomonga yo'nalib ikkiga: xususiy jigar arteriyasi va me'da o'n ikki barmoq ichak arteriyasiga bo'linadi. Xususiy jigar arteriyasi jigar darvozasida o'ng va chap shoxlarga boTinadi. O'ng shoxdan o't pufagi arteriyasi chiqadi. Xususiy jigar arteriyasidan me'daning kichik egriligini qon bilan ta'minlovchi o'ng me'da arteriyasi chiqadi. Me'da o'n ikki barmoq ichak arteriyasi (a.gastroduodenalis) o'z navbatida o'ng me'da-charvi va me'da osti bezi o'n ikki barmoq ichakning ustki arteriyalariga bo'linadi. A. gastroepiploica dextra me'daning katta egriligi bo'ylab yo'nalib, me'daga va katta charviga tarmoqlar beradi. A. pancreaticoduodenales superiores anterior et posterioro'n ikki barmoq ichakka va me'da osti bezini boshiga shoxlar beradi. 3.Taloq arteriyasi (a. lienalis) me'da osti bezining ustki qirrasi bo'ylab yo'nalib me'da osti beziga, me'da tubiga me'daning kalta arteriyalarini bergach, taloq darvozasida shoxlanadi va taloq parenximasiga tarqaladi. Uning shoxlaridan me'daning katta egriligi va katta charvini qon bilan ta'minlovchi chap me'da- charvi arteriyasi chiqadi. Bu arteriya me'da katta egriligi bo'ylab o'ng tomonga yo'nalib o'ng me'da-charvi arteriyasi bilan anastomoz hosil qiladi. II.Yuqorigi tutqich arteriyasi (a. mesenteries superior) qorin aortasidan me'da osti bezi tanasi orqasida boshlanadi. Me'da osti bezi boshi bilan o'n ikki barmoqli ichakning pastki qismi o'rtasidan o'tib, ingichka ichak ichaktutqichi ichiga kiradi. Undan quyidagi tarmoqlar chiqadi: l.Me'da osti bezi-o'n ikki barmoq ichakning pastki arteriyasi(a.pancreaticoduadenale inferior) me`da ostti bezini boshi va 12 barmoq ichakni qon bilan ta'minlaydi. 2.Och va yonbosh ichak arteriyalari(a.intestinalis) 12-18 ta. Ular ingichka ichak ichaktutqichi ichida ravoqsimon anasyomozlar hosil qilib, ingichka ichak qovuzloqlarini qon bilan ta'minlaydi. 3.Yonbosh-chambar ichak arteriyasi(a.iliacolica) pastga va o'ng tomonga yo'nalib, yonbosh ichakning oxirgi qismi va ko'r ichakni qon bilan ta'minlaydi. Undan chuvalchangsimon o'simtaga, ko'tariiuvchi chambar ichakka chiqadi. 4.Chambar ichakning о`ng arteriyasi (a.colica dextra)oldingi arteriyadan yuqoriroqdan boshlanib, o'ng tomonga yo'naladi.U ko'tariluvchi chambar ichakni qon bilan ta'minlab,yonbosh-chambar ichak va chambar ichakning o'rta arteriyalari bilan anastomoz hosil qiladi. 5.Chambar ichak o`rta arteriyasi(a.colica media) о`ng chambar ichak arteriyasidan yuqoriroqdan boshlanib, yuqoriga yo'naladi. Bu arteriya ikki shoxga bo'linadi. Uning o'ng shoxi ko'tariiuvchi chambar ichakning oxirgi qismi va ko'ndalang chambar ichakning o'ng qismini qon bilan ta'minlaydi va chambar ichakning o'ng arteriyasi bilan anastomoz hosil qiladi. CHap shoxi ko'ndalang chambar ichakning chap qismini qon bilan ta'minlab, chambar ichakning chap arteriyasi bilan anastomoz hosil qiladi.
III.Pastki tutqich arteriyasi (a. mesenterica inferior) III bel umurtqasi sohasida boshlanib, pastga va chap tomonga yo'naladi. Undan quyidagi tarmoqlar chiqadi: l.Chambar ichakning chap arteriyasi (a. colica sinistra) ko'ndalang chambar ichakni chap qismini va tushuvchi chambar ichakni qon bilan ta'minlaydi. Bu arteriya chambar ichakning o'rta arteriyasi bilan anostomozlashadi. CHambar ichak arteriyalarining o'zaro anastomozlashuvidan chambar ichak chekkasi bo'ylab joylashgan Riolan arterial ravog'i hosil bo'ladi. 2.Sigmasimon ichak arteriyasi (a. sigmoidea) 2-3 ta bo'lib, sigmasimon ichakni qon bilan ta'minlaydi. 3.Yuqorigi to'g'ri ichak arteriyasi (a. rectalis superior)pastki ichaktutqich arteriyasining davomi bo'lib, pastga yo'naladi va kichik chanoqqa tushib, to'g'ri ichakni yuqorigi va o'rta qismlarini qon bilan ta'minlaydi. U ichki yonbosh arteriyasining tarmog'i o'rta to'g'ri ichak arteriyasi bilan anastomoz hosil qiladi. Download 0.9 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|