1. Suyaklaring joylashishi,shakli va vazifasi bo`yicha klassifikatsiyasi

125. Son arteriyasi, topografiyasi, shoxlari. 

Ichki va tashki yonbosh arteriyalari. Oyoq arteriyalari. 

Umumiy yonbosh arteriyasi qorin aortasini IV belumurtqsi sohasida ikkiga bo'linishidan hosil 

bo'ladi. U pastga va tashqariga yo'nalib, dumg'aza- yonbosh bo'g'imi sohasida ichki va tashqi 

yonbosh arteriyasiga bo'linadi.Ichki yonbosh arteriyasi (a.iliaca interna) katta belmushagining 

ichki tomonidan kichik chanoq bo'shlig'iga tushib, katta o'tirg'ich teshigining yuqori chekkasida 

orqa va oldingi poyalarga bo`linadi. Uning orqa poyasidan chanoq devoriga quyidagi tarmoqlar 

chiqadi: 

1.Yonbosh-bel 

arteriyasi (a.iliolumbalis) katta bel mushagining orqasidan tashqi tomonga 

va orqaga yo'nalib, katta bel, belning kvadrat, yonbosh mushaklarini va yonbosh suyagini qon 

bilan ta'minlaydi. 

2.Lateral dumg'aza arteriyasi (a.sacralis lateralis) dumg'aza suyagi va uning atrofidagi 

mushaklarni qon bilan ta'minlaydi. Uning orqa miya shoxlari (r. spinales) oldingi dumg'aza 

teshiklari orqali kirib, orqa miya pardalariga tarqaladi. 

3.Dumbaning yuqorigi 

arteriyasi (a.glutea superior) chanoq bo'shlig'idan noksimon usti 

teshigi orqali chiqib o'rta va kichik dumba mushaklarini, chanoq-son bo'g'imi va terini qon bilan 

ta'minlaydi. 

4.YOpqich arteriya (a.obturatoria) shu nomli nerv bilan birga yopqich kanal orqali songa chiqib 

ikki shoxga bo'linadi. Oldingi shoxi tashqi yopqich, sonning yaqinlashtiruvchi mushaklariniva 

tashqi tanosil a'zolar terisini qon bilan ta'minlaydi. Orqa shoxi tashqi yopqich mushakni qon bilan 

ta'minlashda ishtiroketadi. Undan chanoq-son bo'g'imini va son suyagi boshchasini qon bilan ta'minlovchi 

sirka kosachasi shoxi chiqadi. 

5.Pastki dumba arteriyasi (a.glutea inferior) noksimon mushak osti teshigidan ichki uyatli arteriya va 

o'tirg'ich nervi bilan birga chiqib, katta dumba mushagiga va quymich nerviga shoxchalar beradi.