1. Тадбиркорликнинг келиб чиқиш тарихи ва моҳияти Тадбиркорлик фанининг объекти ва предмети

- сотувчи ягонадир, фирма битта бўлганлиги сабабли тармоқ синоним (маънодош) ҳисобланади:
- сотилаётган маҳсулот, уни алмаштирадиган ёки унга яқин турадиган маҳсулот йўқлиги нуқтаи назаридан қаралганда ноёбдир:
монополисг бозорда ҳукмрон бўлиб, нархни, таклифни назорат қилади:
-монополистни бозорга киришида рақобатчилар учун ўтиб бўлмайдиган табиий ва сунъий тўсиқлар ҳосил қилинади.
Монополик рақобатчилик — бозордаги шундай аҳволки, бунда нисбатан кўп сонли ишлаб чиқарувчилар, ўхшаш, лекин айнан шундай бўлмаган маҳсулотларини таклиф қиладилар.
Монополик рақобатчилик бозорида фирма нафақат нарх борасида балки маҳсулот (хизмат) дифференциацияси орқали иш кўради. Бу монополик бозорни асосий хусусиятидир.
Олигополия. Олигополиянинг асосий хусусияти — рақобатчилар сонининг камлигидир. Агар бозорда нисбатан оз сонли (ўнта атрофида) фирмалар устунлик қилса, бу тармоқни олигополик деб тан олинади. Классик олигополия уч-бешта ишлаб чиҳарувчи жумласидан ташкил топади. Масалан, АҚШнинг автомобил саноатида «уч катталик»: «Дженерал моторс», «Форд», «Крайслер»лар қукумронлик қилади.
Нарх рақобатида товарларни ёки хизматни рақобатчиларга нисбатан арзон баҳоларда таклиф этилиши тушунилади. Ривожланган бозор шароитида нархларни арзонлаштирилиши ишлаб чиқариш харажатларини кодлайтирилиши ёки фойдани озайтирилиши ҳисобига амалга оширилади. Майда ва ўрта фирмалар, бозордаги ўрнини сақлаб қолиш учун, одатда оз миқдорда фойда олишга давогар бўладилар.
Йирик монополия эса нархларни ўта арзонлаштириш йўли билан рақобатчиларни бозордан сиқиб чиқариш мақсадида умуман фойдадан воз кечишлари мумкин, кейинчалик нархни ошириш оркали кўрилган зарарни қоплаб оладилар. Рақобатчилик курашини бу усулидан ўз вақтида Американинг «Кока-кола» компанияси Лотин Америка мамлакатлари бозорини эгаллаш учун фойдаланган эди.
Нархга тааллуқли бўлмаган рақобатчиликда товарлар юқори сифати ишончлилиги, иш муддатини узоқлиги, иш унумдорлигини юқорилиги, шунингдек ассортиментнинг кўплиги орқали иш юритилади. Товарнинг қуйидаги кўрсаткичлари жумладан, экологик софлиги, энергия сиғими, эргонометрик ва эстетик кўрсаткичлари, безарарлиги муҳим ҳисобланади.