1-tema: qaraqalpaq tili hám oníŃ basqa pánler menen baylaníSÍ Joba

Qaraqalpaqstandaǵı arbaları. Qaraqalpaqlarda qatnas quralınıń keń tarqalǵan túriniń biri degershikli arba bolǵan. Qaraqalpaqlardıń arbası kólemi jaǵınan kishilew bolıp, oǵan ógiz jegiledi. Sonlıqtan bul ógiz arba dep ataladı.
Degershigine gúl mıyıq qaqqan ózbekler qollanatuǵın arbalar qaraqalpaqlar awıllarında paydalanılǵan. Qaraqalpaqlar bunday arbalardı ózleri soqpaǵan, Xorezm ózbeklerinen satıp alǵan. Arbanıń bul túrin tat arba yamasa at arba dep ataydı.
Dáryanıń tómengi jaǵında jasawshı qaraqalpaqlar ózlerindegi arbanıń ógiz qosatıuǵın túrin telegen arba dep te ataydı.
Ógiz arba hám at arba menen bir qatarda xalıqtıń turmısında eshek qosqan arba da qollanılǵan.
Xalıq kiyimleri. Qaraqalpaqlardıń milliy kiymileri er adamlarda: shógirme, taqıya, malaqay, kóylek, beshpent, gúpi, shekpen, shapan, postın, belbew, etik, gewish-mási hám hayal-qızlarda: oramal, oraypek, taqıya, kóylek, beshpent, ishik ton, jegde, sáwkele, shapan, gewish, etik hám t.b.
Shógirme–qaraqalpaqlarda erteden kiyatırǵan bas kiyimniń tiykarǵı túri. Onı xalıq «qurash» dep te ataydı. Xalıq awzındaǵı sózlerge qaraǵanda eski waqıtta «telpek» dep te ataǵan. Shógirme qozınıń óskinlewterisinen islengen. Shógirmeniń jaqsı árebi qozınıń terisinen tigilgen selkildep túrın «árebi shógirme» dep ataǵan. Árebi shógirmeni baylar kiygen.
Shógirme tiykarınan, qıstıń kiyimi bolıp esaplanadı. Jazında adamlar basına taqıya, qalpaq kiygen yamasa oramal tartıp júrgen.
Taqıya-basqa kiyetuǵın jeńil kiyim bolıp, ol qısta da, jazda da qollanılǵan. Jazda óz aldına bas kiyim retinde kiyilgen. Qısta qurashtıń ya malaqaydıń ishinen kiyilgen. Úyge kirip otırǵannan keyin sırtqı shógirme yamasa malaqay alınadı, al taqıya basta qaladı. Bul musılmanshılıqtıń hám óz dáwiriniń tártibi boyınsha úyde jalańbas otırıwruxsat etilmegen.
Taqıya burınnan kiyatırǵan tártibi boyınsha aq bózden tigilgen. Ol «bóz taqıya» dep atalǵan.
Kiyetuǵın adamnıń jasına qaray bóz taqıya eki túrli bolǵan. Eger de taqıyanı ǵarrı adamlar kiytuǵın bolsa, taqıya tigiliwmenen hesh kórkemlenbesten, sol tigiliwi túrinde qollanılǵan, ol aq taqıya dep atalǵan.
1873-jıldan keyin qaraqalpaqlardıń Rossiyanıń quramına ótiwi menen qaraqalpaqlar arasında sanaat toqıma zatı keńnen taralǵan. Ayırım zatlar maqpaldan islengen. Maqpal kóbirek taqıya islewge qollanılǵan. Maqpal taqıya tigilgen zatına qaray ǵazna maqpaldan islense «ǵazna maqpal taqıya», kók maqpaldan islense «kók maqpal taqıya» dep atalǵan.
Maqpal taqıyanıń jiyegi burınǵı bóz taqıyaday ensiz bolmaǵan. Júdá enli bolǵan, ol jipekten tigilgen. Belgili bir jerinde pópegi de bolǵan.
Maqpal taqıyanı hayal- qızlar da, erkekler de kiygen. Taqıyanıń bul túrin kiyiw xalıqtıń turmısında keńes dáwirinde de kóp dawam etti.