1. Товушдан тез оқимнинг профилдан оқиб ўтишининг ўзига хос хусусиятлари

Вопросы для самопроверки:
1. Приведите картину скачков уплотнения при сверхзвуковом обтекании тонкой пластины.
2. Чему равен коэффициент подъемной силы при сверхзвуковом обтекании тонкой пластины?
3. Чему равен коэффициент волнового сопротивления при сверхзвуковом обтекании тонкой пластины?
4. Приведите картины обтекания профиля крыла при до- и сверхзвуковом обтекании.


Маъруза № 5.2.
Қанотнинг максимал кўтариш кучи коэффициенти. Қанот механизацияси.


Режа:
1. Максимал кўтариш кучи коэффициенти.
2. Қанот механизацияси.

Критикдан кейинги хужум бурчакларидаги парвозда, қанот юқори юзасидаги оқим узилиши билан кечади. Оқим узилиши нисбатан кичик 7-10º хужум бурчакларида пайдо бўлади ва аввал махаллий характерга эга бўлади. Хужум бурчаги ошгани сари оқимнинг узилиш зонаси қанот қулочи бўйлаб хордаси бўйича олдинга қараб кенгая боради. Қанот юқори юзасидаги оқим узилиши, мусбат босим градиентида ўринли бўлган чегаравий қатламнинг ажралиши натижасида юзага келади.

Оқим узилиши режимлари қанотнинг аэродинамик характеристикаларига, айниқса кўтариш кучи коэффициентига сезиларли таъсир қилади. Кўтариш кучи коэффициентининг хужум бурчагига чизиқли боғликлигининг бузилиши, қанотда оқим узилиши бошланишидан дарак беради. А нуқтага тўғри келувчи, кўтариш кучи коэффициенти баъзан с_уатр, (силкиниш) деб аталади, чунки қанотда оқим узилиши зонаси пайдо бўлиши билан одатда, самолёт парвозида силкиниш кузатилади.
Критик хужум бурчагида кўтариш кучи коэффициенти с_уа максимал қийматга эришади. Критикдан кейинги хужум бурчакларида оқимнинг узилиши қанотнинг кўпроқ юзасига тарқалади, кўтариш кучи коэффициенти камаяди.
Хужум бурчаги бир маромда оширилганда, оқимнинг узилиш режимларида, кўтариш кучи коэффициентининг с_уа ўзгариши битта эгри чизиқ бўйлаб, тескари томонга хужум бурчаги камайганда эса бошқа эгри чизиқ бўйлаб ўзгаради. Оқимнинг бир текис оқиш режимига қайтгандагини иккала эгри чизиқ устма уст тушади. Бу ходиса с_уа() эгри чизиқ гистерезиси деган ном олган. с_{уа max кр} ва _кр лар қийматлари қанотнинг геометрик характеристикаларига сезиларли даражада боғлиқ.

15.1-расм. Қанотнинг кўтариш кучи коэффициентининг хужум бурчагига боғликлиги

Тахминий эмпирик формула орқали с_{уа max кр} қийматини аниқлаш мумкин:

бу ерда с_{уа тах сеч} — қўниш тезлигига тўғри келувчи Re сонида ва хорда узинлиги қанотнинг ўрта хордасига тенг қанот профилининг максимал кўтариш кучи коэффициенти; _с — максимал қалинлик чизиғи бўйича найзасимонлик бурчаги; k_ - қанот нисбий торайишига боғлиқ бўлган коэффициент.

15.2-расм. Қанотнинг с_yamax ҳисоби учун:
1 - кесимдаги шартдан келиб чиққан С_{у а сеч} қиймати,
2 - кесимда бўлган хужум бурчагидаги С_{у а сеч} ҳақиқий қиймати

15.3-расм. боғликлик

