1. Trenerning imidji (trenerning imidji, kiyinishi, uning ta’siri)

1.Trenerning imidji (trenerning imidji, kiyinishi, uning ta’siri)
2. Trenerning kasbiy sifatlari (kompitentlik, metodik, boshqaruv,trenerlik qobiliyati)
3. Rolli o‘yinlarni o‘tkazish qoidalari va bosqichlari (o‘yin, rolli o‘yin, bosqichlari, qoidalari)

JAVOB

Treneming mashg'ulotni qanday olib borishidan tashqari uning o'zi ham ishtirokchilarga juda katta ta’sir ko'rsatadiki, bunda asosan ikki narsaga e’tibor qaratiladi: 1. Treneming kiyinishi (imidji). 2. Treneming hatti-harakatlari, qiliqlari, odatlari. Teatr garderobdan boshlangani kabi trening mashg'uloti ham treneming tashqi ко rinishi, kiyinishi bilan bog'liqdir. Bum qanday tushunish mumkin? Treneming kiyinishi guruhda u haqdagi dastlabki tasavvuming ijobiy yoki salbiy bo lishiga, guruh uni qabul qilishi yoki qabul qilmasligiga olib kelishi mumkinki, bu holat trening jarayoniga ham, albatta, o'z ta’sirini ko'rsatishi tabiiy. Imidj - bu atrofdagilar shaxsni qanday qabul qilishi, qanday ko'ra olishidir. Shu о nnda bir misol keltinb o'tamizki, treneming kiyinishi qanchalik muhim ekanligini bu misoldan keyin osongina tushunib olish mumkin. Faraz qiling qanaqadir fimia yoki davlat muassasiga ishga taklifni o'qigan ikki kishi o'sha joyga bordi. Ulaming bin - kostyum-shimda, oq ko'ylak, galstuk, qo'lida portfel bilan kelsa, ikkinchisi egmda futbolka, oyog'ida krassovka, orqasiga ryukzak osib olgan. Bunday holatda birinchi odam atrofdagilarda haqiqiy mutaxassis taassurotini beradi, vaholanki, Iwrasida binnchi odam ikkinchisiga nisbatan katta tajriba va bilimga ega bo'lishi mumkin. Lekin ulaming kiyinishi, tashqi ko'rinishi, imidji kishida qarama-qarshi tasavvurlarm uyg'otadi. Shundan kelib chiqqan holda, treneming kiyinishi ham o'ziga xos va vaziyatga mos bo'lishi talab etiladi. Trener awalo trening qanaqa gumh uchun mo'ljallanganligini e’tiborga olishi zarur. Lekin imkon darajasida treningga ishchi formada kelish lozim. Bu kiyim awalo mintahtet xususiyatlariga mos kelishi, shuningdek treneming o'zi uchun ham qulay va liarakatlanishga mos bo'lishi lozim. Treneming bezaklari ham tahlil qilinishga loyiq. Trener uchun haddan ortiq bezaklar bilan bezanish maqsadga muvofiq emas. Jumladan, u qaysi jins vakili bo‘lishidan qat’iy nazar ishtirokchilaming diqqatini jalb qiluvchi taqinchoqlar, bezaklar taqishi maqsadga muvofiq emas. Trenerning o‘zini tutishi (xulq-atvori) Наг qanday trening mashg'ulotida trener ishtirokchilar uchun ta sir ko'rsatuvchi shaxs hisoblanadi, garchi u ular bilan o‘zini teng tutsa ham. Chunki odatda trenerlar psixologik bilimlarga ega bo‘lgan kishilar bo'lganligi bois, bu taxlit kishilarga nisbatan ishtirokchilaming hurmati baland bo‘ladi. Shuning uchun ko'pgina treninglarda treneming hatti-xarakatlari va qiliqlarini takrorlash, aynan о zlashtirib olish kuzatiladi. Demak, treneming nafaqat so'zlari, maslahatlari, balki uning butun harakatlari guruh ishtirokchilariga ta’sir ko'rsatadi. Shuning uchun trener о z hattixarakatlariga ham e’htiyotkor boTishi kerakki, uning hatto o'ziga yoqmagan va jamiyat uchun noxolis bo'lgan xatti-harakatlari ham ishtirokchilar tomonidan o'zlashtirilmasligi yoki aksincha ulaming g'ashiga tegmasligi uchun. 9.6.Trenerning kompitentligi Trener ish jarayonida qanchalik kompitent (etarli ma’lumotga ega bo lgan, puxta bilimli) boisa, uning ishi shunchalik samarali bo‘ladi. Adabiyotlarda treneming kompetentligi haqida turli xil fikrlar bildirilgan boiib, ulami umumlashtirgan holda trener kompetentligining 3 ta darajasini ko'rsatib o'tamiz: 1. Trenerning kasbiy kompetentligi — mashg'ulot mavzusi yuzasidan yetarlicha chuqur bilim, ko'nikma va malakalarga ega boTishi; 2. Treneming metodik (uslubiy) kompetentligi - mashg'ulot jarayonida qoMlanadigan usul va vositalami tanlay bilishi; tanlangan mashq va o‘yinlaming mashg'ulot mavzusiga mosligi; trening ishtirokchilarini jipslashtira olishi; ishtirokchilaming kutuvlarini aniqlab, ulardan foydalana olishi; 3. Treneming ijtimoiy kompetentligi - treneming etik va estetik jihatdan o'mak bo1 la olishi va 59 turli vaziyatlarda ham etiketga rioya qila bilishi; shaxsiy tajribaga ega boTishi; shaxslararo munosabatlarga kirisha olishi kabilar. L.Krol va Ye.Mixaylovalar esa treneming kasbiy kompetentligini quyidagilarga ajratib ko'rsatishadi: Shaxslararo kommunikativ kompetentlik: verbal va noverbal korrmmnikativ malakalarining rivojlangan boTishi, ishtirokchilaming faoliyat motivlarini tushuna olishi, ulaming shaxsiy ustanovkalarini yuqori darajada anglay olishi kabilar; Texnik kompetentlik: ishtirokchilar bilan birgalikda ishlab chiqilgan maqsadni transformasiya qila olish; Moslashuvchanlik kompetentligi: o'zgarishlami oldindan ko'ra bilish hamda o'zgaruvchan sharoitlarga moslasha olish; Konseptual kompetentlik: amaliyotga asos boTuvchi bilimlami egallagan boTishi; Integrativ kompetentlik: ma’lum bir asosga ega boTgan qarorlar qabul qilish, yuzaga kelgan muammolami yechish hamda ularga mutaxassis sifatida baho bera olish. Trening jarayonida trener bir qancha rollami bajarishiga to'g'ri keladi, bular quyidagilardir: Metodistlik - lug'aviy ma’nosi o‘qitish bo'yicha mutaxassis boTib, mashg'ulot materiallarini ishlab chiqish va ulami ishtirokchilarga yetkazib berish; Instruktorlik - lug'aviy ma’nosi biriktiruvchi shaxs bo'lib, trening davomida yo'riqnomani tushuntirish, guruhchalar tashkil qilish, ularga ko'rsatma berish, to'g'ri yo'l ko'rsatish, sharhlash, ulami boshqarish; Demonstratotorlik - lug'aviy ma’nosi namoyish etuvchi bo'lib, trening davomida mashqlami ko'rsatib, namoyish etib berish; Falisitatorlik - lug'aviy ma’nosi yordam beruvchi bo'lib, treningda ishtirok etuvchilami faollashtirish, guruhda iliq atmosferani yaratish, ishtirokchilarga qo'yilgan maqsadga erishishlariga yordam berish; Konsultantlik - lug'aviy ma’nosi maslahat beruvchi bo'lib, guruhda muammo va vaziyatlami muhokama qilishni taminlab berish; Liderlik - lug'aviy ma’nosi yetakchi, raxbar bo'lib, o'quv natijalariga ko'ra trening dasturini belgilash va olib borish; Inspektorlik - lug'aviy ma’nosi kuzatuvchi bo'lib, trening ishtirokchilarini kuzatish, natijalarini qayd etib borish, trening natijalarini baholash; Marketologlik - lug‘aviy ma’nosi bozomi o'rganish bo‘yicha mutaxassis bo lib, trening xizmatlarini rivojlantirish; Analitik lug'aviy ma’nosi tadqiqotlarida tahlil qlishi usulidan foydalanuvchi mutaxassis bo‘Hb, trening jarayonini tahlil qilish. Ekspertlik - malumotlar berish, faktlami tasdiqlash, qarorlami yo'naltirish, qat’iy va aniq fikr bildirish.

2, Har qanday trening mashg‘ulotida trener ishtirokilar uchun ta’sir ko‘rsatuvchi shaxs hisoblanadi., garchi u ular bilan o‘zini teng tutsa ham. Chunki odatda trenerlar psixologik bilimlarga ega bo‘lgan kishilar bo‘lganligi bois, bu taxlit kishilarga nisbatan ishtirokchilarning hurmati baland bo‘ladi. Shuning uchun ko‘pgina treninglarda trenerning hatti-xarakatlari va qiliqlarini takrorlash, aynan o‘zlashtirib olish kuzatiladi. Demak, trenerning nafaqat so‘zlari, maslahatlari, balki uning butun harakatlari guruh ishtirokchilariga ta’sir ko‘rsatadi. Shuning uchun trener hatti-xarakatlarda ham e’tiyotkorroq bo‘lishi kerakki, uning hatto o‘ziga yoqmagan jihatlari ham ishtirokchilar tomonidan o‘zlashtirilmasligi yoki aksincha ishtirokchilarning g‘ashiga tegmaslik uchun.

Trenerning kompitentligi Trener ish jarayonida qanchalik kompetent bo‘lsa, uning ishi shnchalik samarali bo‘ladi. Adabiyotlarda trenerning kompetentligi haqida turli xil fikrlar bildirilgandir, ularni umumlashtirib, trener kompetentligining 3 darajasini ko‘rsatib o‘tamiz: 1 - Trenerning kasbiy kompetentligi – trening o‘tayotgan mavzu bo‘yicha bilim, ko‘nikma, malakalarga egaligi; 2-Trenerning metodik kompetentligi: >treningda qo‘llanilayotgan mashqlarning, trening mavzusiga mosligi; >treningda qo‘llanayotgan metod va vositalarni tanlay bilishi;