- Ildizmevali ekinlar guruhiga sersuvli, shirali, quruq moddasi kam bo‘lgan ildizmevali o‘simliklar kiradi. Xar xil shakldagi, katta kichikdagi ildizmevalarda karbon suvlari ularning quruq vazniga nisbatan ko‘p to‘planadi (14-24%). Bu guruhga kiradigan o‘simliklar xar xil botanik oilani (sho‘ragullilar, soyabonlar, karamdoshlar, murakkabgullilar) vakillari bo‘lib, ularning orasida bir, ikki va ko‘p yillik turlari uchraydi. O‘zbekistonda aksariyat holda ko‘p yillik turlari ekiladi (qand lavlagi, xashaki lavlagi, sholg‘om, xashaki sabzilar). Bu o‘simliklar xar xil yo‘nalishda qo‘llaniladi. qand lavlagi qand ishlab chiqarish uchun texnik ekin sifatida ekiladi. Oziq-ovqat uchun sabzi, lavlagi, sholg‘om, turp, chorvachilikda em xashak sifatida xashaki lavlagi, turneps, tabobatda ishlatish uchun sachratqi ekiladi. qishda ko‘kat oziqa bo‘lmaganda ildizmevalilar eng asosiy shirali oziqa bo‘lib hisoblanadi. Em-xashak sifatida ularning barglari xam ishlatiladi.
- Bu o‘simliklarning ildizmevasini tarkibida 10% dan 30 % gacha quruq modda, ko‘p miqdorda qand, kraxmal xar xil tuzlar, vitaminlar va karotin bo‘ladi. Tarkibida suv ko‘p bo‘lganligi tufayli ularni mahsulotini saqlash qiyinroq.
Xashaki lavlagi shirali, engil xazm bo‘ladigan va to‘yimli oziqa olinadi. Uning to‘yimlilik qiymati chorva mollari organizmi uchun zarur bo‘lgan moddalar: uglevodlar, azotsiz ekstraktiv moddalar, mineral tuzlar va vitaminlarga boy, bu chorva mollari organizmida dag‘al xashakning yaxshi hazm bo‘lishiga yordam beradi. - Xashaki lavlagi shirali, engil xazm bo‘ladigan va to‘yimli oziqa olinadi. Uning to‘yimlilik qiymati chorva mollari organizmi uchun zarur bo‘lgan moddalar: uglevodlar, azotsiz ekstraktiv moddalar, mineral tuzlar va vitaminlarga boy, bu chorva mollari organizmida dag‘al xashakning yaxshi hazm bo‘lishiga yordam beradi.
- Xashaki sholg‘om -To‘yimli, shirali, oson hazm bo‘ladigan ozuqa beradi.Sut etishtirishga moslashgan xo‘jaliklarda em-xashak ekinlarning 40-50% shu ekinga to‘g‘ri keladi . Uning tarkibida kaliy, fosfor, magniy unsurlari
- ko‘p bo‘lganligi uchun undan un
- tayyorlanadi. Bargida vitaminlar,
- oqsil ko‘p bo‘ladi. Ildizmevaning
- 1 kg.da 310-470 mg.karotin bo‘ladi.
- Serhosil ekin.
- O‘zbekistonda bahorda ekilganda
- 45-50 t/ga, yozda ekilganda 20-25 t/ga
- bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
