1. ЎЗбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

1. Билиш қобилияти-ўзининг фани соҳаларига оид кобилиятдир. Бунда 
ўқитувчи ўқув курси хажмини тор маьнода эмас, балки кенг, чуқурроқ бўлади. 
2. Тушунтира олиш қобилияти-ўқув материалини ўқувчиларга етказа 
олиши (содда, тушунарли бўлиш хусусиятларини эътиборга олиш). 
3. Кузатувчанлик қобилияти-ўқувчининг ички дунѐсини, бугунги 
ҳолатини, вақтинчалик рухий ҳолатини аниқлаш фаолиятидир. 
4. Нутқ қобилияти-нутқ ѐрдамида ўз фикрларини ифодалаш 
қобилиятидир. Ўқитувчининг нутқи ўқувчига қаратилган, фикрини аниқ 
ифодалай оладиган, содда тушунарли, жонли, талаффузлари аниқ бўлиши керак 
(бир меъѐрдаги ѐки баланд товушлар асабни бузади). 
5. Талабчанлик қобилияти (ташкилотчилик)-ўқувчи жамоасини 
уюштириш, жипслаштириш фаолияти тушуналади. 

---

69 
6. Обрў орттириш қобилияти-ўқитувчи ўзини фанини яхши билиши, 
мехрибонлиги, назокатлиги, талабчанлиги, хаққонийлиги, қўполлик қилмаслиги, 
ўқувчи шахсига тегмаслиги обрў орттириш демактир. 
7. Туғри муомала қила олиш қобилияти-болаларга яқинлаша олиши, 
болаларни бола эканлигини ҳисобга олиши фаолиятидир. Бу қобилиятлардан 
ташқари ўқитувчи узоқ келажакни кўра олиши, меҳнатсеварлик, камтарлик, 
масъулиятлик, қатъийлик, адолатлик, эътикодлик каби сифатларга эга бўлиши 
керак. 
Қуйидагилар меҳнат ўқитувчисига хос бўлиши лозим. 
Дарс жараѐнига мукаммал тайѐргарлик кўриш лозим, ўқувчи ҳар 
кунги дарсга қизиқиш назари билан қарайди, доим муаллимини кутган, 
сабоқларига интиқ бўлади. Шуни назарда тутган ҳолда ҳар бир дарсга янгича 
ѐндашиш, нимадир янги бир талқинда олиб чиқиш, ўқитувчи фаолиятини 
асосий мезонларидан бири бўлиши лозим. Синфхона доскасидаги бўрдан 
тортиб, столингиз устидаги дафтарлар, дарс жиҳозларигача ҳаммаси ўз ўрнида 
бўлиши ўқувчига хушнудлик беради, кайфиятини кўтаради.