10-ma'ruza. Ekspert tizimlarni qurish vositalari

10-ma'ruza. Ekspert tizimlarni qurish vositalari

Reja:

1. Ekspert tizimlarni yaratishning instrumental vositalari.

2. Ekspert tizimni qurishda muhandislik bilim tillari.

3. Ekspert tizimni qurishda qo`shimcha vositalar.

4. Ekspert tizim qurish usullari.

Tayanch iboralar: Ekspert tizim, ishchi xotira, agent, agregatsiya, sintaktikli, parametrikli, semantikli, EKO, Leonardo, Nexpert Object, Kappa, Instrumental vosita, Muhandislik tillari, Skeletli til, Universal tillari, PROLOG, OPS-5, KRL, LOOPS, PLENER, RLL, HEARSAY-III, TEIRESIAS, EMYCIN, KAS, GURU, EKSPERT-MIKRO, AGE, TIMM, EXPERTEASE, TEIRESIAS ROGET, DENDRAL, MYCIN.

1. Ekspert tizimlarni yaratishning instrumental vositalari

Instrumental vositalarni bilimlarni namoyish etish va qayta ishlash darajasiga qarab quyidagicha sinflashtirish mumkin [1-5, 6, 8-10]:

1.An’anaviy (shuningdek, obyektga mo`ljallangan) dasturlashtirish tillari C, C++ (bu tillar nafaqat ET larni yaratishda, balkim rivojlangan instrumental vositalarni ham yaratishda qo`llaniladi).
2. Simvolli dasturlashtirish tillari (masalan Lisp, Prolog va boshqalar). Bu tillar oxirgi vaqtlarda haqiqiy ilovalarda kam ishlatilayapti, chunki ular an’anaviy dasturlashtirish tillari bilan birgalikda ishlatishga yaxshi moslashtirilmagan.
3. ET komponentalarini o`z ichiga olgan vositalar. Bu vositalar ET yaratuvchilariga mo`ljallangan bo`lib, ushbu yaratuvchilardan dasturlash tillarini bilish va dasturiy komplekslardagi komponentlarni birlashtirish bilimlariga ega bo`lishni talab etadi. Bunday vositalarga misol sifatida OPS 5, ILIS va boshqalarni keltirish mumkin.
4. Barcha dasturlashtirish komponentalarni o`z ichiga olgan ET qobig`i. Bunday qobiqlarga EKO, Leonardo, Nexpert Object, Kappa, ESWin va boshqalarni keltirish mumkin. Shuningdek, statik ET larni yaratishda Nexpert Object, ProKappa, ART*Enterprise, Level 5 Object va boshqa qobiqlardan ham foydalaniladi.
5. Muammoli-obyektga mo`ljallangan qobiqlar:
- obyektga mo`ljallangan qobiqlar(problem-specific), ular ba’zi bir yechiladigan masalalar sinfiga mo`ljallangan bo`ladi (masalan izlash, boshqarish, tashxis qo`yish, rejalashtirish, bashorat qilish va boshqalar);
- obyektga mo`ljallangan vositalar(domain-specific), ular ba’zi bir predmet sohaga mo`ljallangan bo`lib, bu soha haqidagi bilimlarga ega bo`ladi;
Instrumental vositalarning yuqorida keltirilgan sinflashtirilishi ET ni yaratishga ketadigan mehnat sarfining kamayish tartibiga asoslangan.

10.1-rasm. 200px-Symbolics3640 – simvolli LISP mashina.