10-mavzu: qiyshiq va to‘G‘ri burchakli aksonometriyalar. Reja

10.4-rasm. 
Ovallarning katta o‘qi AB=1,22 d, kichik o‘qi CD=0,71 d olinsa, ular to‘g‘ri 
burchakli izometriyadagi kabi chiziladi (140-chizma, a, b ga q). Ovallarning katta 
o‘qlari AB=1,37 d, kichik o‘qlari CD=0,37 d bolsa, ularni chizish 10.4-chizma, d 
da, katta o‘qi AB= 1,30 d, kichik o‘qi CD=0,54 d bo‘lsa, uni chizish 10.4-chizma, 

---

e da ko‘rsatilgan. Bu yerda ovallarning katta va kichik o‘qlarining tasvirda 
joylashishiga aham iyat berib chizish tavsiya etiladi. 
Katta o‘qi AB=1,37 d, kichik o‘q CD=0,37 d ga teng bolgan ovalni chizish 
(10.4-chizma, d) uchun 30° li burchak teng ikkiga bo‘linib, k atta o‘q yo‘nalishi 
aniqlanadi. K atta o‘qqa perpendikulyar qilib, kichik o‘q o‘tkaziladi va unga aylana 
m arkazidan 1,5 d ga teng masofa ikki tomonlama olchab qo‘yiladi. O
1
dan 12 yoy, 
O
2
dan 34 yoylar chizilib, ular bir oz davom ettiriladi. Katta o‘q va aylana 
kesishgan nuqtalardan OC/2 masofa olchab qo‘yilsa, O
3
va O
4
lar topiladi. О
1
va 
O
2
lar O
3
va O
4
lar bilan tutashtirib davom ettirilsa, oval yoylarida o‘tish nuqtalari 
M,N,K,L lar belgilanadi. O
3
va O
4
lardan ovalning uchlari yumaloqlanadi.
Katta o‘qi AB=1,30 d, kichik o‘qi CD=0,54 d li ovalni chizish (10.4- chizma, 
e) uchun d diam etrli aylana chiziladi va 45° li burchak teng ikkiga bolinsa, katta 
o‘q yo‘nahshi aniqlanadi. Katta o‘qqa perpendikulyar qilib kichik o‘q o‘tkaziladi. 
Aylana m arkazi О dan kichik o‘qqa 1,25 s ga teng masofalar ikki tomonlama 
o‘lchab qo‘yiladi. O
1
dan 12 yoy, O
2
dan 34 yoy chizilib biroz davom ettiriladi. 
Aylananing katta o‘q bilan kesishgan nuqtalari О
1
va O
2
larni O
3
va O
4
lar bilan 
tutashtirib, oval yoyida o‘tish nuqtalari M,N,K,L lar topiladi va ularning 
ishtirokida oval uchlari yumaloqlanadi. 
Silindrik detalning frontal izometriyasini chizishda, u proyeksiyalarda qanday 
tasvirlanishiga qaramay, doimo aylanalar V ga p arallel joylashtirilib chiziladi 
(10.5-chizma, b). Detalning teshigini ochib ko‘rsatish maqsadida uning chorak 
qismi qirqiladi, kesimni shtrixlash sxemasi 10.5- chizma, с da berilgan. 
10.5-rasm. 
Buyumlarning qiyshiq burchakli izometriyasini yasash jarayonida O
R
Y
P 
 
o‘qining gorizontal to‘g‘ri chiziq bilan hosil qilgan 

burchagini 30°, 45°, 60° deb 
olish tavsiya etiladi (10.5-rasm). Qiyshiq burchakli frontal izometriyada o‘zgarish 
koeffitsientlari birga teng bo‘ladi.