10-mavzu: qiyshiq va to‘G‘ri burchakli aksonometriyalar. Reja

10.10-rasm. 
2. Dimetrik proeksiyalar va ularning turlari. 
Bu proyeksiyani qiyshiq burchakli dimetriya yoki frontal dimetriya deyish 
ham mumkin. Dimetriya – yunoncha, ikki marta kam o‘lchash degan ma’noni 
beradi.
Jism bir tomoni bilan V ga parallel joylashgani uchun ham frontal dimetriya 
deyiladi. 
Standart dimetriyada o‘qlar bo‘yicha o‘zgarish koeffitsentlarning ikkitasi 
o‘zaro teng bo‘lib, ular uchinchisiga teng bo‘lmaydi, ya’ni Kx=Kz ≠Ku yoki 
Kx=Ky≠Kz yoki Ky=Kz ≠Kx. To‘g‘ri burchakli aksonometriyaning bu turiga 
Kx=Kz= Ky hol qabul qilinib yaqqol tasvirlar yasash qabul qilingan. Bunda (1) 

---

ifodaga asosan 
yoki
bo‘ladi. Bunda Kx= 
bo‘lib, Ky=0,47 bo‘ladi. 
Biror buyumning yuqoridagi koeffitsentlar orqali to‘g‘ri burchakli 
dimetriyasini yasash uchun uning bo‘yi va balandligini 0,94 ga, enini 0,47ga 
ko‘paytirib, so‘ngra yaqqol tasvir yasashga to‘g‘ri keladi. Dimetriyada 0,94 va 
0,47 lar nazariy o‘zgarish koeffitsentlari bo‘ladi. Dimetriyada OX va OZ o‘qlar 
bo‘yicha keltirish koeffitsentlari 
va OY o‘q bo‘yicha 
larga teng. Amaliyotda buyumni to‘g‘ri burchakli dimetriyasini 
yasashda OX va OZ o‘qlar bo‘yicha o‘zgarish koeffitsentlarini 1 ga teng qilib OY 
o‘q bo‘yicha 0.5ga teng qilib olinadi.
Bunda buyumning dimetriyasi OX va OZ o‘qlar bo‘yicha o‘lchamlari 1,06 
marta, OY o‘q bo‘ycha esa 0,53 marta kattalashgan bo‘ladi.
Qiyshiq burchakli frontal dimetriya. R aksonometriya tekisligi xususiy holda, 
ya’ni XOZ koordinatalar tekisligiga parallel qilib olingan va aksonometriya o‘qlari 
bo‘yicha o‘zgarish koeffitsientlari OX, OZ larda K
x
=K
z
=1 va OY o‘q bo‘yicha  K
Y
=0,5  
qilib chizilgan aksonometriyalar qiyshiq burchakli frontal dimetriya yoki kabinet 
proeksiya deyiladi (10.11-rasm). 
Qiyshiq burchakli frontal dimetriyada aksonometriya o‘qlarining vaziyati 10.12-
rasmda ko‘rsatilganidek qabul qilingan, ya’ni 

X
R
O
R
Z
R
=90°, 

U
R
O
R
Z
R
=135°.