11 – mavzu shovqin, titrash, ultratovush va infratovushdan himoyalash

Shovqinlarning spektrlari uzlukli –uzluksiz va aralash bo’lishi mumkin. Korxonalardagi aksar shovqinlar aralash yoki uzluksiz spektrli bo’ladi.

• Shovqinlarning spektrlari uzlukli –uzluksiz va aralash bo’lishi mumkin. Korxonalardagi aksar shovqinlar aralash yoki uzluksiz spektrli bo’ladi.
• Shovqinlarni o’lchash va tahlil qilishda, shuningdek, akustik hisoblarni bajarishda chastotalarning butun diapazoni ma’lum kenglikdagi chastotalar polasasiga ajratiladi. Yuqori chegaraviy chastotasining pastkisi (f1)ga nisbati 2,0ga teng bo’lgan polosa “oktava” deb ataladi.
• Agar: f2 / f1 = 1,26 bo’lsa polosa eni oktava polosalarning 1/3ga teng bo’ladi.

Spektrning tavsifiga ko’ra shovqinlar keng polosali (uzluksiz spektr, eni bir oktavadan katta) va tonal (spektrida eshitiladigan diskret tonlar bor) ga bo’linadi. Shovqinlar, vaqt bo’yicha ta’siriga qarab o’zgarmas va o’zgaruvchan turlarga bo’linadi. Birinchisining tovush darajasi 8 soatlik ish kuni davomida ko’pi bilan 5dBAga, ikkinchisida-5dBAdan ortiq o’zgaradi. O’zgaruvchanlari, o’z navbatida uzlukli (vaqt bo’yicha tebranib turadi) va impulsli bo’ladi. Odam shovqinni sub’ektiv qabul qilishi, tovushning yuqorida bayon etilgan tavsiflaridan ancha farq qiladi, chunki eshitish a’zolarimiz turli chastotali tovushlarni turlicha qab qi

• Spektrning tavsifiga ko’ra shovqinlar keng polosali (uzluksiz spektr, eni bir oktavadan katta) va tonal (spektrida eshitiladigan diskret tonlar bor) ga bo’linadi. Shovqinlar, vaqt bo’yicha ta’siriga qarab o’zgarmas va o’zgaruvchan turlarga bo’linadi. Birinchisining tovush darajasi 8 soatlik ish kuni davomida ko’pi bilan 5dBAga, ikkinchisida-5dBAdan ortiq o’zgaradi. O’zgaruvchanlari, o’z navbatida uzlukli (vaqt bo’yicha tebranib turadi) va impulsli bo’ladi. Odam shovqinni sub’ektiv qabul qilishi, tovushning yuqorida bayon etilgan tavsiflaridan ancha farq qiladi, chunki eshitish a’zolarimiz turli chastotali tovushlarni turlicha qab qi

Odam kichik chastotali tovushlarni, o’sha jadallikdagi, lekin katta chastotali tovushlarga qaraganda ancha past tovush kabi qabul qiladi. Shuning uchun tovushning balandligini sub’ektiv qabul qilinishini baholash uchun “balandlik darajasi” degan tushuncha kiritilgan; u shartli “no’l ostonasi”dan boshlab hisoblanadi. Balandlik darajasining birligi- “fon”, chastotasi 1000 Gst bo’lgan etalon tovushning jadallik darajalari farqi (1B)ga mos keladi. Shunday qilib 1000 Gst chastotada balandlik darajalari (fonlar bilan o’lchangan) bilan mos tushadi.

• Odam kichik chastotali tovushlarni, o’sha jadallikdagi, lekin katta chastotali tovushlarga qaraganda ancha past tovush kabi qabul qiladi. Shuning uchun tovushning balandligini sub’ektiv qabul qilinishini baholash uchun “balandlik darajasi” degan tushuncha kiritilgan; u shartli “no’l ostonasi”dan boshlab hisoblanadi. Balandlik darajasining birligi- “fon”, chastotasi 1000 Gst bo’lgan etalon tovushning jadallik darajalari farqi (1B)ga mos keladi. Shunday qilib 1000 Gst chastotada balandlik darajalari (fonlar bilan o’lchangan) bilan mos tushadi.
• O’zgarmas shovqinlar bo’yicha me’yorlash chegaraviy spektr bo’yicha amalga oshiriladi. O’rtageometrik chastotali (63,125,500,1000,2000,4000,8000Gst)8 ta oktava polosalari chastotalaridagi tovush bosimlarining me’yoriy darajalari jamlanmasi chegaraviy spektr deyiladi.