11-bob. Agrar siyosat

Qisqacha xulosalar
Qishloq xo'jaligida ishlab chiqarishning xususiyatlariga turli uchastkalardan olinadigan daromadlarning farqi, doimiy xarajatlar bo'yicha ishlab chiqarishning noaniqligi, investitsiyalar daromadining kamayishi, ishlarning mavsumiyligi, chorvachilikning o'simlikchilikka nisbatan ikkilamchi xususiyati kiradi.
Oʻsimlikchilik mahsulotlariga boʻlgan talab uni ishlab chiqaruvchilar, chorvachilik mahsulotlari ishlab chiqaruvchilar va aholi tomonidan oʻzaro taqsimlanadi. Aholining talabi noelastik bo'lib, har bir davrda talabning yuqori chegarasiga ega bo'lib, qishloq xo'jaligi ishlab chiqarishining o'sishini cheklaydi. Qishloq xo'jaligi mahsulotlarini sanoat uchun xom ashyo sifatida texnik o'simliklar sifatida foydalanish o'sishdagi ushbu cheklovni olib tashlaydi.
Qishloq xo'jaligi mahsulotlari bozori - bu beqaror taklif va qat'iy mintaqaviy talab bozori. Arzon va yuqori hosildor yillarning mavjudligi ikkala holatda ham fermer xo'jaliklarining bankrot bo'lish xavfini tug'diradi. O‘simlikchilikning o‘ziga xos xususiyatlari ham, uning mahsulotlari bozori ham bozor mexanizmini samarasiz tartibga soluvchiga aylantiradi va hosildorlik va fermer xo‘jaliklari hajmining o‘zgarishidan qat’i nazar, rentabellikni tenglashtirish uchun davlat aralashuvini talab qiladi.
Sanoat ishlab chiqarish uchun resurslarning tugashi jahon tsivilizatsiyasini o'tmishdagi tarixiy holatga qaytaradi, unda unumdor yerlarga va shunga mos ravishda qayta ishlab chiqariladigan resurslarga ega bo'lish xalqlarning omon qolishining eng muhim omiliga aylanadi. Rossiyada har yili aholining shaharlarga ko'chishi natijasida har bir qishloq aholisiga ko'proq er to'g'ri keladi, ammo u unga etib bo'lmaydi. Qishloq xo'jaligida kamayib borayotgan mehnat resurslari kelajakda shahar aholisini oziqlantirish uchun etarli emas.
90-yillardagi agrar islohot. 20-asr ko'p qirralilikni tiklash va yerga xususiy mulkchilikni tiklashdan iborat edi. Kolxozlar va sovxozlarning yerlari yer oʻrganilmasdan ulushlarga boʻlingan, biroq aholi ulushlarni sotgan yoki tashkilotlarning ustav kapitaliga qoʻygan. To‘g‘ridan-to‘g‘ri dehqonlarga yer berish mumkin emas edi.
O'sishning asosiy muammosi qishloq xo'jaligiga investitsiyalar etishmasligi emas, balki qishloq jamiyatining tanazzulidir. Uni hal qilish yo'li shaharlardan qaytish migratsiyasini rag'batlantirishdan iborat.
Xo‘jalik yuritishning turli shakllari samaradorligining qiyosiy tahlili shuni ko‘rsatdiki, yer unumdorligi bo‘yicha yetakchi uy xo‘jaliklarining kichik tovar tarkibi hisoblanishi mumkin, uning doirasida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarining 48,4 foizi yerning 4,4 foizida ishlab chiqariladi. Biroq yirik va kichik fermer xo‘jaliklari ishlab chiqarishning turli tarmoqlarida faoliyat yuritib, bir-birini to‘ldiradi. Qishloq xo‘jaligining yanada yuksalishi davlatning yirik fermer xo‘jaliklarini emas, balki xilma-xillikni qo‘llab-quvvatlashi tufaylidir.
Qishloqda shahar iqtisodiyotining kamchiligi qishloqdagi ishlab chiqarish va shahardagi daromadlar o'rtasidagi teskari bog'liqlik bo'lib, bu beqarorlikka olib keladi. Ammo shahar uy xo'jaliklari odamlarni shaharlarda daromadlarini yo'qotishdan himoya qilish, shuningdek, qishloq jamiyatini tiklashga hissa qo'shish uchun juda muhimdir. Monoshaharlardagi ishsizlik muammosini shahar atrofidagi yerlarni taqsimlash orqali hal qilish kerak.
Agrar siyosatning ikki turi mavjud: 1) ishlab chiqarishning o'sishini rag'batlantiruvchi agrar siyosat oziq-ovqat mahsulotlari aholi ehtiyojlaridan past bo'lgan mamlakatlar uchun xosdir; 2) ishlab chiqarishni cheklash - uning ortiqcha bo'lgan mamlakatlar uchun. JST qoidalari ichki bozorni himoya qilishni kamaytiradi va qishloq xo'jaligini cheklash siyosati ustun bo'lgan mamlakatlardan ortiqcha mahsulotlarni ishlab chiqarishni rag'batlantiradigan, ishlab chiqarishni sekinlashtiradigan va rivojlangan mamlakatlar uchun ustunlik yaratadigan mamlakatlarga sotishga yordam beradi.
Tovar muomalalarida iqtisodiy maqsadga muvofiqlikka rioya qilish ko'pincha ijtimoiy maqsadga muvofiqlik hisobiga sodir bo'ladi. Daromadlarni qo'llab-quvvatlashdan tashqari, qishloq xo'jaligi siyosati qishloq jamiyatini saqlash va rivojlantirish, aholi bandligini ta'minlash, bankrotlikning oldini olish va hudud infratuzilmasini rivojlantirishga qaratilgan.
Rossiyadan eksport qilish bo'yicha qishloq xo'jaligi siyosati hozirgi ishlab chiqarish etishmasligini tushunishdan kelib chiqadi. Ichki bozorda narx barqarorligini ta’minlash uchun asosiy qaror ortiqcha mahsulot sotish hisobiga eksportni cheklashdan iborat.
JST tomonidan cheklovlar qo'yishning asosiy mezoni ishlab chiqarish va savdoga davlat tomonidan qo'llab-quvvatlashning buzilish ta'siri darajasidir. Rossiyaga kelsak, imtiyozli rejim qabul qilindi, bu odatda qishloq xo'jaligini allaqachon mavjud bo'lgan yordam darajasida himoya qiladi va shu bilan birga uning rivojlanishiga hissa qo'shadi.