11-боб. Аудиторлик танлаш

Монетар танлашнинг кучли ва заиф томонлари
Аудитор МУС дан ўхшаш маълумотларга мустақил тестлар учун танловлар ёндашуви сифатида фойдаланиш, ўзининг кучли ва кучсиз томонларини таҳлил қилишда фойдали деб хисоблайдими?
МУС нинг кучли томонлари қуйидагиларни ўз ичига олади:

• 
  МУС ни танлов учун бошқа статистик ёндашувларга нисбатан қўллаш осон;
  
• 
  МУС автоматик тарзда елемент жойлашган жойдан елементга суммаларни долларда, пропорция тарзида танлаб олади, шу тариқа танловнинг автоматик стратификациясини кўрсатади;
  
• 
  Агар аудитор хатоларни кутмаса (топмаса), МУС одатда танловнинг ўта самарали ҳажмига натижалар беради.
  

МУС фойдаланиши мумкин бўлган ҳолатлар мисоллари қуйидагиларни ўз ичига олади:

• 
  Дебиторлик қарздорликларини тасдиқлаш (кредит салъдоси аҳамияциз бўлганда);
  
• 
  Берилган қарз (заём)ларни тасдиқлаш (масалан кўчмас мулкларнинг ипотека кредитлари, тижорат кредитлари ва кечиктириб тўланадиган кредитлар);
  
• 
  Аудитор хатолари нисбатан деб хисобловчи, шунингдек, жамида йирик камайтириб кўрсатишларнинг сезиларли миқдорда кутилмаганда ТМЗ лардаги нархларни текширади;
  
• 
  Мавжудлик мос келувчи тасдқилаш хисобланучи асосий восита (маблағ)ларни қўшимча текшириб кўриш.
  

Аудитор, шунингдек, МУС дан фойдаланишдаги қийинчиликларни ҳам билиши зарур:
МУС жамланганликнинг пасайишини текшириш учун мўлжалланмаган;
Агар аудитор МУС танловида пасайишни идентификацияласа, танловнинг баҳоси махсус кўриб чиқишни талаб қилади;

• 
  нолли ёки салбий (манфий) салъдо махсус конструктив фикрлашни талаб қилади;
  

МУС енг яхши ёндашув бўла олмайдиган айрим ҳолатлар қуйидагилар:

• 
  кредит салъдоси миқдори катта бўлган дебиторлик қарздорликларини тасдиқлаш;
  
• 
  аудитор хатоликларнинг етарлича санаб чиқилмаган ва ҳаддан ортиқ бўрттириб юборилган бўлиши мумкин бўлган сезиларли, миқдорида заҳиранинг миқдори ва нархини текшириш.