11-ma’ruza. Mahsulotlarni loyihalash, yaratish va ishlab chiqish tizimi

Buyumlar sifatini oshirish. Standartlashtirish orqali ishlab chiqarilayotgan
buyumlarning turlari va o‘lchamlari boshqariladi. Turkumli va ommaviy ishlab chiqarish
odatda katta samaraga ixtisoslashgan zavodlarda ishlab chiqarilgan detal, yig‘ma
birliklar va buyumlar qo‘llanilishi tufayli erishiladi. Hozirgi kunda ixtisoslashtirilib
chiqarilgan, standartlashtirilgan va unifikatsiyalangan agregat va element
(blok)larning ulushi 10% ga yaqin. Agar bu ko‘rsatkich 20% gacha etkazilsa,
buyumlar tayyorlash tannarxi kamayishi natijasida iqtisodiy samarasini 2 baravar
oshirish mumkin.
O‘zaro almashinuvchanlik ham ishlab chiqarish tejamkorligini oshiradi,
Chunki u sezilarli darajada buyumlar yig’shni
soddalashtiradi va u detallarni
sozlashsiz (to‘liq o‘zaro almashinuvchanlikda) yoki minimal rostlash va tanlash
ishlari bilan (noto‘liq o‘zaro almashinuvchanlikda) yig‘ma birliklarda oddiy
birlashtirishga aylanadi. Bunda buyumlardan foydalanish va ularni ta’mirlash
osonlashadi, Chunki eg‘ilgan yoki ishdan chiqqan detallar yoxud yig‘ma birliklar
foydalanish
ko‘rsatkichlarni
yomonlashtirmasdan
almashtiriladi,
Ya’ni
buyumlarning tiklanishi va ta’mirlashga yaroqliligi oshadi.
Ishlab
chiqarish
jarayonlarini
majmuiy
mexanizatsiyalash
va
avtomatlashtirish, avtomatik qatorlar, sexlar va korxonalarni yaratish faqat hamma
buyumlarni joriy qilingan o‘lchamlar, shakllar va sifat bilan chiqarilishini
ta’minlovchi o‘zaro almashinuvchi ishlab chiqarish asosida amalga oshirilishi
mumkin.

---

---

Yangi buyumlarni yaratish, o’zlashtirish va ishlab chiqarish jarayonida

tashkiliy-texnik va metodik jabhadagi ma’lum muammolar paydo bo’ladi,
mahsulotning sifati, texnik darajasi va raqobatbardoshligi bu muammolarning
to’g’ri hal qilinishiga bog’liq.
Mahsulot yaratish va ishlab chiqarishni tashkillashtirish tizimi (O’z MYaT)
ning asosiy maqsadi iste’molchilarning manfaatlari uchun mahsulotning yuqori
texnik darajasi, sifati va raqobatbardoshligini ta’minlashning yagona tashkiliy-
metodik asosini shakllantirishdan iborat. O’z MYaT da quyidagi yo’nalishlarni
belgilovchi nizomlar o’rnatilgan:
– mahsulotni yaratish yoki takomillashtirish imkonini va maqsadga
muvofiqligini asoslash;
– yangi texnologiyalarni qo’llanish va mahsulotga majburiy talablarga
muvofiqlikni hisobga olgan holda ilmiy-texnikaviy istiqbolning zamonaviy
yutuqlariga javob beradigan raqobatbardosh mahsulotni yaratish (ishlab chiqish),
o’zlashtirish va ishlab chiqish;
– mahsulotni yaratish, o’zlashtirish, ishlab chiqarish va foydalanishga
topshirish muddatlarini va harajatlarini qisqartirish;
– mahsulot sifati tarkibining xalqaro standartlarga va bozor talablariga
muvofiqligini asoslash.
O’z MYaT standartlashtirish ob’ektlariga mahsulot hayotiy tsiklining
bosqichlarida ishlarning bajarilishini va manfaatdor tomonlarning o’zaro birga
harakatini ta’minlash kiradi. O’z MYaT faoliyati boshqa standartlashtirish
umumtexnikaviy tarmoqlararo tizimlarining standartlari bilan o’zaro harakati bilan
ta’minlanadi.