11-mavzu Mulohaza. Xulosa chiqarish Reja Mulohaza va uning turlari

To‘liq  induksiyada  birorta  belgining  ma’lum  bir  sinfga  mansub  har  bir  predmetga 

xosligi aniqlanib, shu belgining berilgan sinf predmetlari uchun umumiy ekanligi haqida xulosa 

chiqariladi. 

To‘liq induksiya predmetlarning kichik sinfi haqida empirik materiallarni umumlashtirish 

yo‘li bilan xulosaviy bilim olishning samarali vositasi bo‘lib, xulosasi aniq bo‘lishi bilan ajralib 

turadi.Masalan, gruhda taxsil oluvchi talabalarning davomadini aniqlash to‘liq induksiyaga misol 

bo‘ladi.  

To‘liqsiz  induksiyada  birorta  belgining  bir  mantiqiy  sinfga  tegishli  predmetlarning  bir 

qismiga  (bir  nechtasiga)  xosligini  (yoki  xos  emasligi)  aniqlash  asosida  shu  belgining  berilgan 

sinfga mansub barcha predmetlarga xosligi (xos emasligi) haqida xulosa chiqariladi. 

To‘liqsiz  induksiyada  fikrimiz,  xuddi  to‘liq  induksiyadagidek,    harakat  qiladi.  Lekin 

unda,  to‘liq  induksiyadan  farqli  ravishda,  xulosa  kuzatish,  tajriba  davomida  qayd  etilmagan, 

o‘rganilmagan predmetlarga ham tegishli bo‘ladi.  

To‘liqsiz  induksiya  bo‘yicha  xulosa  chiqarishga  xos  xususiyatlardan  biri  asoslardan 

xulosaning mantiqan kelib chiqishining kuchsiz bo‘lishidir. 

Dastlabki  empirik materiallarni kuzatish  va tajriba natijalarini  tanlab olish usuliga ko‘ra 

to‘liqsiz  induksiyaning  ikki  turi:  sanash  orqali  (enumerativ  induksiya)  va  istisno  qilish  orqali 

to‘liqsiz induksiya (eliminativ induksiya) ajratilishi mumkin.