11-sinf 1-bilet atom tuzilishi. Atom tarkibidagi elektronlarning pogʻona va pogʻonachalarga joylashishi

1-savolga javob: Elektronlarning koʻchish hodisasi, valent elektronlar tushunchasi. 
33 ta d elementlardan 10 tasida elektronlar ns – pog`onachadan (n – 1)d – pog`onacha ko`chish hodisasi kuzatiadi. 
1 ta electron ko`chishi 9 ta elementda Cr, Cu, Nb, Mo, Ru, Rh, Ag, Pt va Au da kuzatiladi. 2 ta electron ko`chishi 1 
ta elementda Pd kuzatiladi. 10 ta elementdan 2 tasida bitta electron ko`chganda d – pog`onacha yarim to`ladi: (Cr, 
Mo), 4 ta elementda d – pog`onacha elektronlar bilan to`la to`lgan. (Cu, Pd, Ag, Au) vaziyati yuz bersa, qolgan 4 ta 
element (Nb, Ru, Rh, Pt) da d – pog`onacha oxirigacha to`lmay qoladi. Daniyalik fizik olim N. Bor nazariyasiga
ko‘ra elektron energiyani kvantlar (kichik qismlar) ga bo‘lib ajratadi, deb taxmin qilgan. Bu nazariyaga ko‘ra 
elektron yadro atrofida ma’lum bir masofada, ma’lum orbita bo‘ylab harakatlanadi. Bu orbita bo‘ylab elektron 
energiyani ajratmasdan harakatlanishi mumkin. Yadroga eng yaqin orbita atomning eng turg‘un “asosiy” holatiga 
to‘g‘ri keladi. Atomga energiya berilganda uning elektroni yuqoriroq energetik darajaga ko‘chishi mumkin. Bu holat 
elektron uchun “qo‘zg‘algan” holat deyiladi. Atom energiyani yutishi yoki ajratishi faqat elektron bir orbitadan 
boshqa orbitaga o‘tishidagina kuzatiladi. Valent elektronlar – bu atomlarning tashqi energetic pog`onasidagi 
elektronlar bo`lib hisoblanadi. Ko`pgina hollarda valent elektronlar davriy jadvalda guruh nomeriga teng bo`ladi. 
2-savolga javob: KMnO
4 
 + H
2
SO
4
+ FeSO
4
= Fe
2
(SO
4
)
3
+ K
2
SO
4
+MnSO
4
+H
2
O reaksiya tenglamada 
barcha koeffitsiyentlar yig’indisini aniqlang. 
2KMn
+7
O
4 
+ 8 H
2
SO
4
+ 10Fe
+2
SO
4
= 5Fe
+3
2
(SO
4
)
3
+ K
2
SO
4
+ 2Mn
+2
SO
4
+8H
2
O