11-sinf. Mavzular ortib borish tartibida joylashtirilgan. Orada mavzular

H
1……– tirik organizmlar jamoasi, ularning yashash

muhitlari, moddalar va energiya almashinuvi majmuyi

sanaladi.

A)Biomlar B) Ekotizim C)Ekosfera D)Populyatsiya

2.”Biogeotsenoz”lar uchun xos bo`lgan xususiyatlarni

aniqlang.

1.Quruqlikdagi ekologik sistemalarni ifodalash uchun

«biogeotsenoz» atamasi qo‘llaniladi. 2.Asosan biotik

tarkibiy qismlardan tashkil topadi 3.Biogeotsenoz

quruqlikning moddalar va energiya almashinuvi kechadigan,

biotik (biotsenoz) va abiotik (biotop) tarkibiy qismlari

yig‘indisidir.4. Ekosistemalar oziq moddalar bilan

ta’minlanishiga ko‘ra biogeotsenozlarga nisbatan ko‘proq

avtonom, ya’ni boshqa ekosistemalardan mustaqildir. 5.Har

qaysi biogeotsenozda moddalar aylanishi amalga oshadi.

6.Biogeotsenozlarda moddalarning davriy aylanishida faqat

avtotrof organizmlar ishtirok etadi.

A)1,3,5 B)1,3,5,6 C)2,3,4,5 D)2,4,5

3.Moddalarning davriy aylanishida bajaradigan vazifasiga

ko‘ra, turlar qanday funksional guruhlarga bo‘linadi?

A) Produtsentlar, konsumentlar, redutsentlar.

B)Avtotrof va geterotrof

C)Avtotrof,konsument

D)Konsument ,redutsent,destruktor

4.Produtsentlarga mansub organizmlar guruhini ajrating.

1.Kallima 2,Ko`lbuqa 3.Yo`ng`ichqa 4.oltingugurt

bakteriyalari 5.suv yong`og`i 6.zarpechak 7.poliksina

8.epifitlar

A)1,3,5 B)2,3,6 C)3,5,6,8 D)3,4,5,8

5.Yorug‘lik va kimyoviy energiyadan foydalanib, anorganik

moddalardan organik birikmalarini sintezlaydigan

organizmlarni aniqlang.

A)Yashil o‘simliklar,suvo`tlar,parazit o`simliklar

B) fotosintezlovchi va xemosintezlovchi bakteriyalar

C)Yashil o‘simliklar, ko`k-yashil suvo`tlar,

fotosintezlovchi va xemosintezlovchi bakteriyalar

D)Barcha o`simliklar

6.Konsumentlarga xos bo`lgan (a) va xos bo`lmagan

(b)xususiyatlarni ajrating.

1.Geterotrof organizmlar yashashini ta’minlaydigan oziqa va

energiya manbayi bo‘lib xizmat qiladi. 2. tirik organizm

tarkibidagi organik modda hisobiga oziqlanadi va undagi

energiyani oziq zanjiri orqali uzatadi.3. Ularga barcha

hayvonlar va parazit o‘simliklar,xemosintezlovchi

bakteriyalar kiradi.4. Konsumentlar uchun avtotroflar

(o‘simlikxo‘r hayvonlar uchun) yoki boshqa organizmlar

(yirtqich hayvonlar uchun) oziq manbayi bo‘lib xizmat

qiladi.5.Jo`ka bu guruhga kiradi 6.Semga bu guruhga kiradi

A)a-2,4,5 b-1,3,6 B)a-2,4,6 b-1,3,5 C)a-1,3,5 b-2,4,6 D)a-

2,3,4 b-1,5,6

7.Birinchi tartib tuyoqli konsumentlarni aniqlang.

1.Porfira 2.chigirtka 3.Turman4.Suv yong`og`i 5.Yelik

6.raffleziya7.kabarga 8.Kalina

A)1,6,8 B)2,3,5,6,7,8 C)3,5,7 D)5,7

8.Hammaxo`r konsumentlarni aniqlang.

1.suvarak 2.zarpechak 3.tuyaqush 4.kalamush 5.oq ayiq

6.qo`ng`ir ayiq 7.cho`chqa 8.Qayin odimchisi

A)1,3,4,6,7 B)1,2,4,6,7 C)2,3,5,7 D)2,4,6,8

9.Hammaxo‘r konsumentlar, masalan, to‘ng‘izlar (a),

yirtqichlar, masalan, bo‘rilar(b) nechanchi tartib

konsumentlari bo‘lishi mumkin?

A)a-2,3 b-1,2 B)a-1,2 b-1,2 C)a-1,2 b-2,3 D)a-1,2 b-3,4

10.Quyidagilardan noto`g`ri fikrni aniqlang.

A) Ekosistemada konsumentlar tartibi,soni produtsentlar

hosil qiladigan biomassa hajmiga bog‘liq holda cheklangan

bo‘ladi.

B) Chiriyotgan o‘simlik, zamburug‘ va hayvon qoldiqlari

detrit deyiladi.

C) Detritofaglar redutsent hisoblanadi.

D) Detritning parchalanishida detritofaglar va redutsentlar

qatnashadi.

11.Redutsentlarga xos bo`lmagan xususiyatlarni ajrating.

1.Boshqacha destruktorlar deb ataladi 2. hayot faoliyati

davomida organik qoldiqlarni anorganik moddalarga

aylantiradigan organizmlar 3.ularga sianobakteriyalar va

zamburug`lar kiradi 4.tuproq bakteriyalari va

xemosintezlovchi bakteriyalar kiradi 5.nobud bo‘lgan

o‘simlik va hayvon qoldiqlari bilan oziqlanib, ularni

parchalaydi va chiritadi.6. Ular parchalanishning oxirgi

bosqichi (organik birikmalarning anorganik moddalargacha

minerallashuvi)da qatnashadi.7. Ular moddalarni

konsumentlar o‘zlashtira oladigan shaklda davriy

aylanishga qaytaradi. 8.Geterotrof organizmlar hisoblanadi.

A)3,4,5,7 B)2,3,4 C)1,2,5,6,8 D)3,4,7

12.Detritofaglarga mansub organizmlarni ajrating.

1.Qizilquyruq 2.eshakqurt 3.ayrim kanalar,4.rizosfera5.

ko‘poyoqlilar,6.o`simlikxo‘r qo‘ng‘izlar, 7.ayrim hasharotlar

va ularning lichinkalari, 8.glikonius

A)1,3,5,7 B)2,3,5,7 C)1,4,6,8 D)2,3,6,8

13.Ekosistema bargarorligining eng muhim sharti nima?

A)Avtotroflarning mavjudligini ta`minlash

B)moddalar va energiya aylanishini ta’minlash

C)modda va energiya almashinuvini ta`minlash

D)Detritlarning parchalanishini ta`minlash

14.Quyidagilardan to`g`ri fikrni ajrating.

A) Turli funksional guruhlarga mansub bo‘lgan turlar

o‘rtasidagi trofik (oziq) bog‘lanishlar natijasida

moddalarning davriy aylanishi amalga oshadi.

B) Redutsentlarning hayot faoliyati natijasida asosiy organic

birikmalar hosil bo`ladi

C)Produtsentlar quyosh energiyasi hisobiga anorganik

moddalardan sintezlagan organik birikma oziq bog‘lanishlar

asosida redutsentlarga o‘tadi va kimyoviy o‘zgarishlarga

uchraydi. D)Produtsentlarning hayot faoliyati natijasida

asosiy biogen elementlar organik birikmalardan anorganik

moddalar (CO2, NH3, H2S, H2O) hosil bo‘ladi.

15.Oziq zanjiri uchun mos keluvchi to`g`ri(a) va noto`g`ri

javoblarni juftlang.

1.Bir bo‘g‘in (manba)dan ikkinchi bo‘g‘in (iste’molchi)ga

moddalar va energiya o‘tadigan organizmlarning tizimli

ketma-ketligi oziq zanjiri hisoblanadi. 2.«Oziq zanjiri»

atamasi ingliz olimi – zoolog va ekolog Ch. Elton tomonidan

1934-yilda taklif etilgan.3. Oziq zanjiri bir bo‘g‘indan

iborat. 4.Devpechak zanjirning birinchi bo‘g‘inini tashkil

qilishi mumkin 5.o‘simlikxo‘r hayvonlar (umurtqasizlar,

umurtqali hayvonlar, parazit o‘simliklar) ikkinchi bog`inni

tashkil qiladi 6.Yirtqichlar va parazitlar birinchi bo`g`inni

tashkil etadi.

A)a-1,2,5 b-3,4,6 B)a-3,4,6 b-1,2,5 C)a-1,3,5 b-2,4,6 D)a-

2,4,6 b-1,3,5

16.”Detrit”tipidagi oziq zanjirni toping.

A)O`simlik→chigirtka→kaltakesak →lochin

B)Sichqon→ilon→lochin

C)O`simlik→quyon→Lochin

D)To`kilgan barg→chuvalchang→Tuproqda yashovchi

hashorotlar→Hasharotxo`r hayvonlar

17.Quyidagi oziq zanjiridan detritofaglarni aniqlang.

To`kilgan barg(1)→tuproq

bakteriyalari,chuvalchang,zamburug`(2)→Yirtqich

hashorotlar(3)→Hasharotxo`r hayvonlar(4)

A)1 B)2 C)3 D)4

18.”O`tloq “tipidagi oziq zanjir uchun xos bo`lmagan

xususiyatlarni ajrating.

1.Yashil o`simliklardan boshlanadi 2.oziq zanjiri detritdan

boshlanadi.3. O‘lik organik moddalardan

boshlanadi.4.produtsent zanjir deyiladi 5.Bunday zanjirda

nobud bo‘lgan o‘simliklar, hayvonlar, zamburug‘lar yoki

bakteriyalarning organik moddalari detritofaglar tomonidan

o‘zlashtiriladi 6.Bu zanjir produtsentlardan boshlanib,turli

tartib konsumentlarni o`z ichiga oladi 7.bir qism oziq

moddalar mineral moddalarga aylanish va o‘simliklar

tomonidan o‘zlashtirilish bosqichlarini chetlab o‘tgan holda

moddalarning davriy aylanishiga qaytadi.8.bu oziq zanjirlari

to‘rt-olti bo‘g‘inli bo‘ladi

A)1,4,6,8 B)2,3,5 C)2,3,5,7 D)4,5,6

19…… tipidagi oziq zanjirlar inson tomonidan organik

chiqindilarni qayta ishlashda hamda baliq yoki qushlarni

boqish uchun yomg‘ir chuvalchangi va pashshalarning

lichinkalarini ko‘paytirishda foydalaniladi.

A)O`tloq B)Produtsent C)Detrit D)Konsument

20.Suv havzasi oziq zanjiri keltirilgan to`g`ri va to`liq

javobni aniqlang.

A)O`simlik→O`simlikxo`r hasharot→yirtqich

hasharot→hasharotxo`r qush→yirtqich qush.

B)Fitoplankton(dafniya,siklop)→zooplankton→baliq

chavoqlari→yirtqich baliq→redutsent

C)Fitoplankton(suvo`tlar)→zooplankton(dafniya,siklop)→b

aliq chavoqlari (qizilko`z baliq)→yirtqich

baliq(gambuziya)→redutsent

D)Fitoplankton(suvo`tlar)→zooplankton(dafniya,siklop)

→baliq chavoqlari (qizilko`z baliq) →yirtqich

baliq(cho`rtan,olabug`a)→redutsent

21.Tabiiy jamoalar ……(1)jihatdan tubdan farq qilsa-da, (2)

bo‘yicha o‘xshash bo‘ladi

A)1- turlar tarkibi,2-trofik strukturasi

B)1-trofik strukturasi ,2- turlar tarkibi

C)1-organizmlar soni,2- turlar tarkibi

D)1- turlar tarkibi,2-organizm soni

22.Trofik darajalarga xos bo`lgan to`g`ri javoblarni ajrating.

1.Oziq zanjirida turlarning joylashgan o‘rniga qarab,

biogeotsenoz (ekosistema)larning trofik darajalari

farqlanadi. 2.Trofik darajalar soni oziq zanjiri bo‘g‘inlari

soniga teng bo‘lmaydi. 3.Avtotrof organizmlar birinchi

trofik darajani tashkil etadi. 4.Ikkinchi trofik daraja

(birinchi tartib konsumentlar)ga go‘shtxo‘rlar kiradi 5.Har

bir trofik darajaga bir necha tur kiradi. 6.Biogeotsenozning

turg‘unligi trofik darajalar turlarining xilma-xilligiga

bog‘liqdir.

A)1,2,3,5 B)2,4,6 C)1,3,5,6 D)2,3,4,6

23. Quyidagilardan “Oziq to`ri “uchun mos kelmaydigan

javoblarni ajrating.

1. Agar biogeotsenozning biror a’zosi yo‘qolsa tizim

buzilmaydi, chunki organizmlar boshqa oziq manbalaridan

foydalanadi.2.Qirg`iy faqat bir xil bir xil oziq zanjiriga

mansub hayvonlarni tutib yeydi 3.Trofik zanjirlar bir -biriga

bog`liq emas va chalkashish hosil qilmaydi.4. Oziq to‘rida

bir oziq zanjirining bo‘g‘inlari boshqa zanjirning tarkibiy

qismi bo‘ladi.5. Bir turning o‘zi turli xil oziq zanjirlarining

bo‘g‘ini sifatida ularni o‘zaro bog‘lab turadi .6.Qirg`iy faqat

uchinchi trofik darajani egallaydi.

A)1,3,5 B)2,3,6 C)2,4,6 D)1,4,5

24.O‘tloq(1), ko‘l(2), chiriyotgan to‘nka(3), dengiz(4),

ninabargli o‘rmon(5), daryo(6) kabi ekosistemalarning qaysi

birini biogeotsenoz deb atash mumkin?

A)1,2,4,5,6 B)3,4,5,6 C)2,3,5,6 D)1,2,6

25. Quyidagi berilgan organizmlar ishtirokida detrit

tipidagi oziq zanjirini tuzing:

ilon(1), nobud bo‘lgan qush(2), tuproq bakteriyalari(3),

pashsha lichinkalari(4), baqa(5), mog‘or

zamburug‘lari(5), mineral moddalar(6)

A)2→3,4→

26. Funksional guruhlar va ularga mansub hayvonlar

o‘rtasidagi muvofiqlikni aniqlang. Funksional guruhlar. 1.

Produtsentlar. 2. Konsumentlar. 3. Redutsentlar.

Vakillari: a) oq qayin; b) bug‘u; d) yomg‘ir chuvalchangi; e)

laqqa baliq; f) qo‘ziqorin; g) lishaynik, h) laminariya; i)

chirituvchi bakteriyalar; j) dafniya.

A)1-a,g,h 2-b,d,e,j 3-i B)1-a,g,i 2-b,d,e,j 3-h

C) 1-b,e,h 2-a,d,j 3-i D) 1- b,d,e, 2-a,g,h 3-i

27. Oziq zanjiri bo‘g‘inlarini to‘g‘ri ketma-ketlikda

joylashtiring:

o‘rgimchak(1), ari(2), chittak(3), olma daraxti(4), qirg‘iy(5).

A)2,4,1,3,5 B)4,2,1,5,3 C)4,2,1,3,5 D)2,4,1,5,3

28.Biomassa tushunchasiga mos keluvchi to`g`ri javoblarni

ajrating.

1.Ekosistemada moddalarning uzluksiz davriy aylanishi,

shuningdek, energiyaning yo‘nalishli oqimi sodir bo‘ladi.

Buning natijasida organizmlar biomassasi hosil bo‘ladi.

2.Muayyan ekosistemada jamlangan, barcha organik va

anorganik moddalarning umumiy miqdori ekosistema

biomassasini tashkil etadi. 3.O‘simliklar biomassasi

fitomassa deyiladi 4. hayvonlar biomassasi gidrobiomassa

deyiladi.5. Ekosistema biomassasi quruqlik ekosistemalarida

maydon birligida quruq organik modda massasi birligi bilan:

g/m2, kg/m2, kg/ga, t/km2, bilan ifodalanadi. 6. suv havzasi

ekosistemalarida quruq organik modda massasi birligi bilan:

g/m2, kg/m2, kg/ga, t/km2, bilan ifodalanadi.

A)1,3,5 B)2,3,6 C)2,4,5 D)1,2,3,6

29.Quyidagilardan noto`g`ri fikrni aniqlang.

A)Produtsentlar quyosh energiyasi hisobiga birlamchi

mahsulotni hosil qiladi va qabul qilinadigan quyosh

energiyasining hammasini biomassada to‘playdi.

B) Ekosistema biomassasi va uning biologik mahsuldorligi

bir-biridan keskin farqlanadi. C)Ekosistemada organik

moddaning hosil bo‘lish tezligi biologik mahsuldorlik

deyiladi. D)Mahsuldorlik vaqt birligida (soat, sutka, yil),

maydon birligida (kvadrat metrlar, gektar) yoki hajm

birligida (suv ekosistemalari uchun litrlarda, kub metrlarda)

sintezlangan biomassa miqdori bilan ifodalanadi.

30.Ekosistemada qaysi xususiyatga ko`ra birlamchi va

ikkilamchi mahsuldorlik farqlanadi?

A) Ekosistemadagi turlar xilma- xilligi va individ zichligiga

ko`ra.

B)Organik moddalar va biomassaning hosil bo`lish tezligiga

ko`ra

C)Tiklanishi va yangilanishi uchun qaysi modda va

energiyadan foydalanishiga ko‘ra

D)Hosil bo`ladiga mahsulot biomassasiga ko`ra

31.Birlamchi mahsuldorlik qaysi organizmlar ishtirokida va

qaysi jarayonda hosil qilinadi?

A)Barcha yashil o`simliklar ishtirokida fotosintez

jarayonida

B)Fotosintez yoki xemosintez jarayonida avtotrof

organizmlar (produtsentlar)ishtirokida.

C)Xemosintezlovchi bakteriyalar ishtirokida ,Xemosintez

jarayonida .

D)Konsumentlar va redutsentlar ta’sirida organik

moddalarning qisman parchalanishi natijasida.

32. «1% qoidasi» ga mos keluvchi to`g`ri javoblarni

aniqlang.

1.Quyosh energiyasining 100% dan taxminan 1% i xlorofill

tomonidan o‘zlashtiriladi va organik molekulalar sintezida

foydalaniladi 2.quyosh energiyasining 99% i qaytariladi,

issiqlikka aylantiriladi yoki suv bug‘lanishiga

sarflanadi.3.quyosh energiyasining organik moddalar

kimyoviy bog‘lari energiyasiga aylanishi samaradorligi

o‘rtacha 99% ni tashkil etadi.4. quyosh energiyasining

organik moddalar kimyoviy bog‘lari energiyasiga aylanishi

samaradorligi o‘rtacha 1% ni tashkil etadi 5.ikkilamchi

mahsuldorlikka bog`liq bo`ladi 6. Birlamchi mahsuldorlikka

bog`liq bo`ladi.

A)1,2,3,4 B)2,4,5 C)3,4,6 D)1,2,4,6

33. Tropik o‘rmonda(1), tundrada (2), okeanda (3), cho‘lda

(4) 1 m2 maydonda yiliga mahsuldorlik necha gr quruq

moddalarni tashkil etadi?

a-2200 g, b-3g,c-140g,d-125g

A)1-a,2-c,3-d,4-b B)1-b,2-a,3-c,4-d C) 1-a,2-d,3-c,4-b D)

1-d,2-c,3-a,4-b

34.Trofik darajalarda oziqning o‘zlashtirilganlik darajasi

nimaga bog`liq(1)va necha foizni(2)taskil qiladi?

A)1- oziq tarkibiga; b-17-25%

B)a- oziq tarkibiga va organizmning biologik xususiyatlariga

b-17-25%

C) a- oziq tarkibiga va organizmning biologik

xususiyatlariga b- 12–75%

D) a- organizmning biologik xususiyatlariga b-12–75%

35. «10% qoidasi» (a) «1% qoidasi» (b)ga mos keluvchi

to`g`ri javoblarni aniqlang.

1.Quyosh energiyasining 100% dan taxminan 1% i xlorofill

tomonidan o‘zlashtiriladi va organik molekulalar sintezida

foydalaniladi 2.quyosh energiyasining 99% i qaytariladi,

issiqlikka aylantiriladi yoki suv bug‘lanishiga sarflanadi.3

oziq zanjirining har bir trofik darajasida energiyaning 99% i

yo‘qoladi.4.quyosh energiyasining organik moddalar

kimyoviy bog‘lari energiyasiga aylanishi samaradorligi

o‘rtacha 90% ni tashkil etadi.5. quyosh energiyasining

organik moddalar kimyoviy bog‘lari energiyasiga aylanishi

samaradorligi o‘rtacha 1% ni tashkil etadi 6. oziq zanjirining

har bir trofik darajasida energiyaning 90% i yo‘qoladi 7.

oziq zanjirining har bir trofik darajasida energiyaning 10% i

keyingi darajaga o‘tadi 8. Amerikalik ekolog olim R.

Lindeman ta`riflab bergan.

A)a-1,2,3,5 b-6,4,7,8 B)a-1,2,5 b-6,7,8 C)a-6,7,8 b-1,2,5

D)a-4,6,7,8 b-1,2,3,5

36.”Ekologik piramida qoidasi”(a) va «10% qoidasi» (b)ni

fanga kiritgan olimlarni aniqlang.

A)a- R. Lindeman,b-Zyuss

B)a- Ch. Elton,b- R. Lindeman,

C)a- Ch. Elton,b-A.Tensli

D)a-Zyuss ,b- A.Tensli

37.”Ekologik piramida”mos keluvchi to`g`ri javoblarni

aniqlang.

1. Oziq to‘rida bir oziq zanjirining bo‘g‘inlari boshqa

zanjirning tarkibiy qismi bo‘ladi.2. Amerikalik ekolog olim

R. Lindeman ta`riflab bergan.3. 1927-yil angliyalik ekolog

olim Ch. Elton aniqlagan.4.Trofik darajadagi individlar soni

yoki biomassasi, yoki undagi energiya miqdori bir xil

kattalikdagi to‘g‘ri to‘rtburchaklar shaklida ifodalansa va

ustma-ust qo‘yib chiqilsa, ekologik piramida hosil bo‘ladi. 5.

Ekologik piramida asosini birinchi trofik daraja –

konsumentlar tashkil etadi,6. Bir trofik darajadan

keyingisiga o‘tgan sari individlar soni kamayadi.

A)1,2,3,4,6 B)3,4,6 C)1,2,5,6 D)2,3,5

38.Ekologik piramida asosini tashkil qiluvchi organizmlarni

aniqlang.

1.Nitella 2.chigirtka 3.temir bakteriyalari 4.Suv yong`og`i

5.Yelik 6.raffleziya7.kabarga 8.Kalina

A)1,6,8 B)2,3,5,6,7,8 C)1,4,8 D)1,3,4,8

39.Sonlar piramidasi(1), biomassa piramidasi(2), energiya

piramidasi(3) ga mos keluvchi ta`riflarni juftlang.

a. har bir trofik darajada individlar sonini va biomassani aks

ettiradi; b. har bir trofik darajadagi tirik moddaning umumiy

quruq massasini aks ettiradi c. har bir trofik darajada

individlar sonini aks ettiradi d. trofik darajalarda energiya

oqimini aks ettiradi

A)1-a,2-b,3-d B)1-c,2-b,3-d C)1-a,2-b,3-c D)1-c,2-d,3-b

40.Sonlar piramidasiga xos bo`lgan (a) va xos bo`lmagan(b)

javoblarni juftlang.

1. ekosistemadagi har bir trofik darajadagi individlar

umumiy soni ko‘rsatiladi.2. Unga binoan oziq zanjirining bir

bo‘g‘inidan keyingisiga o‘tgan sari individlar soni kamayadi.

3. ekosistemaning har bir trofik darajalaridagi organizmlar

biomassalarining nisbatini ko‘rsatadi. 4. Quruqlik

ekosistemalarida produtsentlarning umumiy biomassasi oziq

zanjirining boshqa trofik darajalari biomassasidan ko‘p

5.O`rmon ekosistemalarning sonlar piramidasi teskari, ya’ni

asosi ingichka, yuqori qismi keng bo‘ladi. 6. O‘z navbatida

birinchi tartib konsumentlarining umumiy biomassasi

ikkinchi tartib konsumentlarining umumiy biomassasidan

ko‘p bo‘ladi.

A)a-1,2,6 b-3,4,5 B)a-3,4,6 b-1,2,5 C)a-3,4,5 b-1,2,6 D) a-

1,2,5 b-3,4,6

41.Biomassa piramidasida qaysi holatda teskari piramida

hosil bo‘ladi?

A) Agar organizmlar tanasining o‘lchamlari bir-biridan juda

katta farq qilmasa

B) Agar quyi trofik darajalardagi organizmlar tana

o‘lchamlari yuqori trofik darajadagi organizmlardan

kichik bo‘lsa

C) Agar yuqori trofik darajalardagi organizmlar tana

o‘lchamlari quyi trofik darajadagi organizmlardan kichik

bo‘lsa

D) Agar organizmlar tanasining o‘lchamlari bir-biridan

umuman farq qilmasa

42. Quruqlik ekosistemalarida ……ning umumiy biomassasi

oziq zanjirining boshqa trofik darajalari biomassasidan ko‘p

bo`ladi.

A) produtsentlar B)1-tartib konsumentlar C) 2-tartib

konsumentlar D) 3-tartib konsumentlar 43.Qaysi

ekosistemalarda produtsentlar tana o‘lchami ancha kichik,

hayot sikli qisqa, mahsuldorligi yuqori, lekin ularning

umumiy biomassasi birinchi tartib konsumentlari

biomassasidan har doim kam bo‘ladi?

A)O`tloq B)O`rmon C)Suv havzasi D)Tundra

44. Piramidaning qaysi xili ov mavsumida baliq yoki boshqa

hayvonlarni salbiy oqibatlarsiz qancha miqdorda ovlash

mumkinligini hisoblashga imkon beradi?

A)Sonlar piramidasi B)biomassa piramidasi

C)Energiya piramidasi D) Sonlar va biomassa piramidasi

45.”Energiya piramidasi”ga xos bo`lmagan xususiyatlarni

aniqlang.

1. har bir trofik darajada oziq tarkibidagi energiya miqdorini

aks ettiradi. 2. ov mavsumida baliq yoki boshqa hayvonlarni

salbiy oqibatlarsiz qancha miqdorda ovlash mumkinligini

hisoblashga imkon beradi 3.Ekologik piramidalar orasida

energiya piramidalari ekosistemaning funksional holati

haqida to‘liq ma’lumot beradi.4.organizmlar soni va

biomassasi faqat ularda to‘plangan energiya miqdori bilan

bog`liq 5. Energiya piramidasiga organizmlarning tana

o‘lchamlari, ulardagi metabolizm jarayonlarining intensivligi

ta’sir etadi 6. energiya piramidalari oziq zanjiri orqali

energiyaning o‘tish dinamikasini aks ettiradi.

A)1,3,6 B)2,4,5 C)1,2,5 D)3,4,6

46.Ekologik piramida qoidasiga binoan, quyi trofik

darajadan yuqori darajaga energiyaning 10% i o‘tishini

hisobga olsak, oziq zanjiridagi trofik darajalarning umumiy

soni nechtadan oshmaydi?

A)4 B)5 C)6 D)7

47. Ilonning biomassasi yoz davomida 0,2 kg ga ortgan

bo‘lsa, «10% qoidasi»ga asoslanib umumiy biomassani(kg)

hisoblang.: o‘tloq sebargasi → kapalak → baqa →ilon →

ilonburgut.

A)222,2 B)222,22 C)22 D)220,2

48.Tabiiy (1) va Sun`iy(2) ekosistemalarni ajrating.

a-Dengiz b-agroekosistema c-urbanoekosistema d-ko`l e-

kosmik ekosistema f-o`rmon

A)1-b,c,e 2-a,d,f B)1- a,d,f 2- b,c,e C)1-a,c,d 2-b,e,f D)1-

b,e,f 2-a,c,d

49.Quruqlik ekosistemalarining Yer yuzida joylashuvini

qaysi abiotik omillar belgilaydi?

A)Harorat,yorug`lik B)Yorug`lik,Namlik

C)Harorat va yog`in miqdori D)Namlik,yog`in miqdori

50.Quyidagilardan biomlarni ajrating.

1.Kontinental shelflar 2-okeanlar 3- Arktika tundrasi 4- alp

tundrasi 5-Shimoliy ignabargli o`rmonlar 6.Sun`iy

archazorlar 7. dashtlar 8.Bog`lar

A)1,2,3,4,5 B)3,4,5 C)2,3,4,7,8 D)3,4,5,7

51.Tundra biomi uchun mos keluvchi to`g`ri javoblarni

aniqlang.

1.shimoliy yarimsharda taygadan shimolroqda joylashgan.

2.Tundra (iqlim) juda ham sovuq, o‘rtacha yillik harorat 3°C

3.Daraxtlar, sekin o‘suvchi lishayniklar, yo‘sinlar (sporali

o‘simliklar), past bo‘yli butalar hukmronlik qiladi 4.Bir

necha haftalik qisqa yoz davomida yerning muzdan erishi bir

metrdan oshmaydi. 5.Yirik tuyoqli hayvonlardan – shimol

bug‘usi uchraydi 6.qushlardan ukki va boyqush uchraydi.

A)1,2,3,4 B)1,4,5 C)2,3,4,6 D)2,4,5,6

52. Ignabargli o‘rmon (tayga) uchun mos keluvchi

javoblarni ajrating.

1.shimoliy yarimsharda tundradan shimolroqda

joylashgan.2. Yevrosiyoning shimoliy qismlari va Shimoliy

Amerikani o‘z ichiga oladi. 3.Qishi uzoq va sovuq,

yog‘ingarchilik miqdori ko‘p va asosan qor ko‘rinishida

bo‘ladi. 4.Daraxtlar uchramaydi 5.Doimiy yashil ignabargli

daraxtlar hukmronlik qiladi (pixta, kedr, qarag‘ay).6. Yirik

tuyoqli hayvonlardan – shimol bug‘usi uchraydi7.yirik

tuyoqli sutemizuvchi hayvonlar (los, kabarga) uchraydi

8.Qushlardan qutb boyqushi uchraydi

A)1,3,5,6 B)2,4,5,7 C)2,3,5,7 D)1,3,4,6,8

53.Ushbu xususiyatlar qaysi biom uchun mos keladi?

Mayda o‘simlikxo‘r sutemizuvchilar (qunduz, olmaxon),

yirtqich sutemizuvchilar (ayiq, silovsin, tulki, bo‘ri,

norka)dan iborat. Bu biomlarda botqoqliklar va ko‘llar

uchraydi.

A)Tundra B)tayga

C) Mo‘tadil iqlim mintaqasining keng bargli o‘rmonlari

D) Dasht

54.Mo‘tadil iqlim mintaqasining keng bargli o‘rmonlarida

ignabargli daraxtlarda suvni kam bug`latish uchunqanday

moslanish paydo bo`lgan?

A) barglarini to‘kadi B)Barg yuzasi kichraygan

C) barglari qalin mumdan iborat kutikula bilan

qoplangan.

D)Hech qanday moslanish mavjud emas

55. Dasht biomi uchun xos bo`lmagan xususiyatlarni

ajrating.

1. Yirik bargli daraxtlar (buk, lipa, eman, zarang, shumtol) ,

butalar va o‘tlar o‘sadi.2. Asosan o‘tlar, qisman buta va

daraxtlar o‘sadi3. gepard, giyena itlari uchraydi 4. Hayvonot

orasida sutemizuvchilardan los, ayiq, silovsin, tulki, bo‘ri

uchraydi 5. Muzlagan tuproq orqali daraxtlar suvni

o‘zlashtirishi qiyin bo‘ladi, suv bug‘latish natijasida

yo‘qotilgan suv o‘rnini to‘ldira olmay qoladi, shu sababli

ayrim daraxtlar barglarini to‘kadi 6. tuyoqli hayvonlardan

bizon, antilopa, sayg‘oq, kenguru, jirafa, zebra, oq

nosoroglar uchraydi.

A)1,4,3 B)2,4,6 C)1,3,5 D)1,4,5

56.Quyidagi ekosistemalarning qaysi birida hayvonlardan

hasharotlar ko`p uchraydi?

A)Dasht B)O`rmon C)o`tloq D)Tundra

57.O`tloqlar qaysi hududlarni o`z ichiga oladi?

A)Adir va to`qaylarni

B) Pasttekisliklar, daryo qirg‘og‘idagi yerlarni

C)Tog`li hududlarni va cho`llarni

D)Pasttekisliklar,cho`llar va tog`li hududlarni

58.Tabiiy ekosistemalar nechta tipga bo`linadi?

A)2 B)3 C)4 D)6

59. Kserofitlar o‘t o‘simliklar, qisman butalar, efemerlar

ko‘p uchraydigan biomni aniqlang.

A)Sahrolar B)tropik o`rmonlar B)tayga D)Dasht

60.Tropik o‘rmonlar uchun mos keluvchi javoblarni ajrating.

1.Turlar soni ko‘pligi bilan ajralib turadi. 2. Kserofitlar o‘t

o‘simliklar, qisman butalar, efemerlar ko‘p uchraydi

3.harorat va yillik yog‘in miqdori yuqori darajada bo‘lgan,

o‘simliklarning o‘sishi va rivojlanishi uchun barcha sharoit

yetarli bo‘lgan hududlarda (Janubiy Amerika shimoli,

Markaziy Amerika, Shimoliy Afrika, Hind va Tinch

okeanidagi orollar) uchratish mumkin.

4. O‘rtacha yillik yog‘in miqdori 200–250 mm. 5.O‘simlik

turlari ham juda ko‘p,daraxtlar yarus bo‘ylab zich

joylashgan.6. daraxtlarda o‘sadigan epifitlar, ildizi

tuproqlarda bo‘lib, o‘zi daraxtlarga chirmashib to ularning

eng yuqori qismlariga yetib boruvchi lianalar ko‘p uchraydi.

7. tuyoqli hayvonlardan bizon, antilopa, sayg‘oq, kenguru,

jirafa, zebra, oq nosoroglar uchraydi.

8.sutemizivchilar (maymunlar, yalqovlar)uchraydi.

A)1,3,5,7 B)2,4,6,8 C)1,3,5,6,8 D)3,4,5,6,7

61.Quyidagi biomlarni ularga xos bo`lgan xususiyatlar bilan

juftlang.

a-Tayga b-Dasht c-o`tloq d-Sahro e-Tropik o`rmon f-

Mo`tadil iqlim mintaqasining keng bargli o`rmonlari

1.Yirtqichlardan bo`ri,sher,qoplon,gepard,giyena itlari

uchraydi.2.Bu biogeotsenozlarda asosan boshoqli va boshqa

gulli o`simliklar o`sadi. 3.Hayvonlar orasida hasharotlar

ko`p uchraydi.4.Doimiy yashil ignabargli daraxtlar

hukmronlik qiladi(pixta,kedr,qarag`ay) 5.Yirik bargli

daraxtlar buk,lipa,eman,zarang,shumtol o`sadi 6.Kserofit o`t

o`simliklar ,qisman butalar efemerlar ko`p uchraydi

7.Daraxtlar yarus bo`ylab zich joylashgan,epifitlar va

lianalar ko`p uchraydi.

A)a-1,b-3,c-2,d-6,e-7,f-5 B)a-4,b-1,c-2,3,d-6,e-7,f-5

C) a-1,b-3,c-2,d-5,e-6,f-4 D) a-4,b-1,c-2,d-5,e-7,f-6

62…….da yonma-yon o‘suvchi bir turga mansub

o‘simliklarni uchratish mushkul. Odatda bu

biogeotsenozlarda har xil turga mansub o‘simliklar yonma-

yon o‘sadi.Hozirgi kunda o‘rmon biogeotsenozlari keskin

kamayib bormoqda. Bu esa o‘z navbatida biosferaga sezilarli

ta’sir o‘tkazadi.

A) Tayga B) o`tloq C) Sahro D) Tropik o`rmon

63.Chuchuk suv ekosistemalaridagi cheklovchi omilni

aniqlang.

A)Haroratning pastligi B)Oziq yetishmasligi

C) Suv tarkibida erigan gazlar, kislorod va karbonat

angidridning miqdori o‘zgaruvchan

D)Suv tarkibidagi har xil zararli moddalarning ko`pligi

64.Chuchuk suvda yashaydigan organizmlar hayot

shakllariga ko‘ra qanday guruhlarga ajratiladi?

A)Produtsent,konsument,redutsent

B) bentos, plankton, nekton

C)Faol va nofaol

D)Qisqa kun,uzun kun,neytral

65.Barcha chuchuk suv havzalari tuzilishiga ko‘ra nechta va

qanday guruhga bo‘linadi?

A) 3ta.1)oqmaydigan suv havzalari – ko‘l, hovuzlar;2)

oqadigan suv havzalari – daryo, soy, buloqlar;

3)botqoqlar.

B) 3ta.1)oqmaydigan suv havzalari – ko‘l,soylar;2) oqadigan

suv havzalari – daryo, buloqlar; 3)botqoqlar

C) 2ta.1)oqmaydigan suv havzalari – ko‘l, hovuzlar;2)

oqadigan suv havzalari – daryo, soy, buloqlar;

D) 3ta.1)oqmaydigan suv havzalari – ko‘l, buloqlar

,soylar;2) oqadigan suv havzalari – daryo, hovuzlar

3)botqoqlar

66.Quyidagilarning qaysilari “dengiz ekosistemalari”ga

kiradi?

1.Daryolar 2. ochiq dengizlar (okean), 3.Ko`llar

4.kontinental shelflar,5. ko‘rfazlar,6.

bo‘g‘ozlar,7.botqoqliklar 8.daryolarning quyilish joylari

(limanlar)

A)1,3,5,7 B)2,4,5,6,8 C)1,2,3,5,6 D)2,4,6,7,8

67. Dengiz ekosistemalariga xos bo`lgan xususiyatlarni

ajrating.

1. Dengiz ekosistemalari Yer sharining 70% ini egallaydi.

2.Dengizlarning faqat yuza qismida hayot bor 3.Dengizlar

va okeanlarda suvning doimiy aylanishi kuzatiladi, dengiz

ekosistemalarida to‘lqinlar vujudga keladi.4. Dengiz

suvining sho‘rlanish darajasi juda yuqori (40% gacha) 5.

Dengizda yashovchi organizmlarda suv yo‘qotilishiga qarshi

bir qancha moslanishlar vujudga kelgan.6. Dengizlarda

plankton, nekton va bentos organizmlar yashaydi.

A)1,3,4,5 B)2,4,6 C)1,3,5,6 D)2,4,5,6

68.Tirik organizmlarning deyarli necha foizi tropik

o`rmonlarda yashaydi?

A)30% B)20% C)40% D)50%

69.Respublikamizning cho‘l ekotizimiga xos bo`lmagan

xususiyatlarni ajrating.

1. Cho‘l mintaqasi butun respublikamiz hududining 60% dan

ko‘pini tashkil qiladi

2.dengiz sathidan 4000–5000 m gacha bo‘lgan balandlikda

joylashgan. 3.Shimoliy-g‘arbiy hududlar cho‘l va chala

cho‘llardan iborat 4.Biologik mahsuldorlikni cheklovchi

omili sho`rlanishning yuqoriligi

hisoblanadi.5Yog‘ingarchilikning oylik miqdori 200 mm

dan oshmaydi 6. asosan yog‘ingarchilik qish-bahor faslida

kuzatiladi.7. Harorat yozda +40+45°C ga yetadi .8. Cho‘l

mintaqasida o‘simliklarning tarqalishi yillik yog‘in

miqdoriga bog‘liq.

A)1,3,6,7,8 B)2,4,5 C)1,2,4,5 D)2,3,6,7,8

70.Cho‘l mintaqasida o‘simliklarning xilma-xilligini nima

belgilaydi?

A)Namlikning yuqori bo`lishi B)Yog`ingarchilik miqdori

C) tuprog‘ining xilma-xil bo‘lishi D)haroratning yuqori

bo`lishi

o‘simliklarning xilma-xilligini belgilaydi.

71.Cho`l ekotizimini tuproq strukturasiga ko‘ra unda

o`sadigan o`simliklar bilan juftlang.

a- sho‘rxok tuproqli cho‘llar b-qum tuproqli cho‘llar c-gipsli

cho‘llar

1.seret baliqko‘z,2. saksovul 3. qizil sho‘ra,4. qora

boyalich5. sarsazan 6. sag‘an 7. qumtariq 8. buyurg‘un 9.

juzg‘un 10. shuvoq 11. silen 12. iloq

A)a-1,3,5 b-2,6,7,9,11,12 c-4,8,10

B) a- 2,6,7,9,11,12 b-1,3,5c-4,8,10

C) a- 1,3,5,7 b-2,3,4,6,8 c-9,10,12

D)a-1,3,5 b-2,6,7,9,11 c-4,8,10,12

72.Cho‘l hayvonlarining suvsizlikka moslashish

mexanizmlarini aniqlang.

1.Cho‘lda yashovchi sudralib yuruvchilar, mayda

kemiruvchilar suvsizlikka fiziologik va etologik jihatdan

moslashgan.2. Bu hayvonlar ichimlik suviga unchalik

muhtoj emas, chunki ular organizmida iste’mol qilingan

oziqning parchalanishi natijasida metabolik suv hosil

bo‘ladi. 3.Ular siydigining konsentratsiyasi juda pastligi

uchun organizmdan suv kam ajraladi. 4.Tuyoqli hayvonlar

suvsiz joydan suvli joyga migratsiya qiladi 5.Umurtqasiz

hayvonlarning asosiy qismini hasharotlar tashkil qiladi va

hayvonlarning ko‘pchiligi kunduzgi hayvonlar hisoblanadi.

6.Moddalar almashinuvi sust kechadi.

A)1,2,3.5 B)3,5,6 C)1,2,4,6 D)1,2,4

73.Cho‘llarda asosiy sutemizuvchilarni ajrating.

1.qo‘shoyoqlar 2.qilquyruq 3. barxan mushugi,4.oqquyruq 5.

jayron, 6.olaqo‘zon,7.qizilquyruq 8. xo‘jasavdogar

A)1,3,4,5,6 B) 1,2,3,5.8 C)1,3,4,5,6,8 D)2,3,6,7

74. Cho‘llarda asosiy yirtqich sutemizuvchilarni ajrating.

1.qo‘shoyoqlar 2. tasqara 3. barxan mushugi,4.oqquyruq 5.

jayron, 6.olaqo‘zon,7. tulki 8. xo‘jasavdogar

A)1,3,4 B) 1,2,3,5.8 C)3,6,7 D)2,3,6,7

75. Cho‘llarda asosiy tuyoqli sutemizuvchilarni ajrating.

1.qo‘shoyoqlar 2. tasqara 3. barxan mushugi,4.oqquyruq 5.

jayron, 6.olaqo‘zon,7. tulki 8. xo‘jasavdogar

A)1,3,4 B) 4,5,8 C)4,5 D)2,3,6,7

76.To‘qaylar uchun mos keluvchi to`g`ri javobni aniqlang.

A)Dengiz sathidan 400-500m balandlikda joylashgan.

B) daryo bo‘ylaridagi sernam yerlarda joylashgan

daraxt, buta va o‘tlardan tashkil topgan

chakalakzorlardan iborat.

C) Bu ekotizimda butalardan qamish, ro‘vak, shirinmiya,

qo‘g‘a, yantoq keng tarqalgan;

D) O‘zbekiston hududining dengiz sathidan 500–1200 m

gacha bo‘lgan joylardir

77.Respublikamiz to`qaylari uchun xos bo`lmagan

xususiyatlarni ajrating.

1.To‘qaylar quruqlik bilan chambarchas bog‘langan.

2.O‘zbekistondagi eng katta to‘qaylar Sirdaryo bilan

Amudaryo bo‘ylarida joylashgan. 3.To‘qaylarda o‘tlardan

qamish, ro‘vak, shirinmiya, qo‘g‘a, yantoq keng tarqalgan;

4.butalardan turang‘il, yulg‘un, tol, jiyda uchraydi

5. To‘qaylar daryo sohillarini (qirg‘oqni) yemirilishiga sabab

bo`ladi 6.cho‘llarning quruq havosini ma’lum darajada

yumshatadi va uni kislorod bilan boyitadi

A)2,3,6 B)1,4,5 C)1,3,5 D)2,3,6

78.To‘qay sutemizuvchilarini ajrating.

1.qo‘shoyoqlar 2.to‘ng‘iz,3. to‘qay mushugi,4. bo‘rsiq,5.

barxan mushugi6.oqquyruq

A)1,2,3 B)2,3,4 C)1,3,5 D)2,4,6.

79.Adirlar(a) Tog`o`rmonlari(b)uchun xos bo`lgan

xususiyatlarni juftlang.

1. O‘zbekiston hududining dengiz sathidan 500–1200 m

gacha bo‘lgan joylardir 2. Dengiz sathidan 1200 –1600

metrdan 2700 –2800 metrgacha balandlikda joylashgan

3.tuprog‘i cho‘lga nisbatan unumdor, o‘simliklarning

vegetatsiya davri birmuncha uzoq davom etadi.4. yong‘oq,

olma, tog‘olcha, do‘lana, bodom, qatrong‘i, nok, archa,

terak, qayin, kamxastak kabi daraxtlar 5. na’matak, uchqat,

zirk, tobulg‘i, irg‘ay kabi butalar o‘sadi 6.Bu mintaqada

madaniy ekinlar sun’iy sug‘oriladi yoki lalmi ekinlar ekiladi.

7.Bu mintaqa o‘simliklarining ko‘pchiligi chim hosil qilib

o‘sadi.8.Qushlardan burgut, yapaloqqush, tasqara, kaklik,

zarg‘aldoq kabilar yashaydi

A)a-1,3,5,7 b-2,4,6,8 B)a-1,3,6,7 b-2,4,5,8 C)a-2,4,5,8 b-

1,2,6,7 D)a-1,2,5 b-2,3,5

80. Produtsentning biomassasi – 700000 kg, qarchig‘ayning

biomassasi – 7 kg. Qarchig‘ay qaysi tartib konsument bo‘la

oladi?

A)2 B)3 C)4 D)5

81.O‘simlik – quyon – tulkidan iborat oziq zanjirida o‘simlik

biomassasi 100 t. Agar bir tulkining massasi 10 kg bo‘lsa,

tulkilar populatsiyasidagi individlar sonini aniqlang.

A)10 B)20 C)100 D)1000

82. 2- va 4-tartib konsumentlarining umumiy biomassasi

1010 kg. 1-tartib konsumentlarning umumiy biomassasini

aniqlang.

A)10000Kg B)100000kg C)11000 D)110000

83. Ekologik piramida qoidasidan foydalanib, dengiz

ekosistemasida vazni 300 kg keladigan bitta tulen uchun

oziq zanjirida qancha fitoplankton(1), mayda baliq(2),

yirtqich baliq (3) kg kerak bo‘lishini aniqlang.

A)1-30000; 2-3000;3-300

B)1-300000 ;2-30000 ;3-3000

C)1-30000 ;2-300000 ;3-3000

D)1-3000;2-30000;3-300000

84.Oziq zanjiri fitoplankton – baliqlar – baliqchi qushdan

iborat. Baliqchi qushning massasi 1 kg (quruq moddaning

ulushi 40%)ga teng. Bir yil davomida 2000 kg fitoplankton

quruq massasi hosil bo‘ladigan dengizda nechta baliqchi

qush oziqlanishi mumkin?

A)20 B)200 C)50 D)40

85. Oziq zanjiri o‘simlik – juft tuyoqli hayvon – bo‘ridan

iborat. Ekologik piramida qoidasidan foydalanib, bo‘ri

oziqlanishi mumkin bo‘lgan biogeotsenozning maydonini

(m2) aniqlang. O‘simliklar biomassasi 2000 g/m2 ga teng,

organizmlar tanasi massasi ulushining 70% ini suv tashkil

etadi (bo‘rining vazni 55 kg).

A)200M 2 B)850M 2 C)825M 2 D)2750M 2

86.Ko‘rshapalakning yangi tug‘ilgan ikkita bolasining har

biri 1 g massaga ega. Bir oy davomida onasi ularni sut bilan

boqdi, natijada ularning vazni 4,5 g ga yetdi. Shu vaqt ichida

ona ko‘rshapalak qancha hasharotlarni tutib yeydi?

A)7000gr B)700gr C)450gr D)4500gr

87.Ko‘rshapalakning yangi tug‘ilgan ikkita bolasining har

biri 1 g massaga ega. Bir oy davomida onasi ularni sut bilan

boqdi, natijada ularning vazni 4,5 g ga yetdi. Shu vaqt ichida

ona ko‘rshapalak hasharotlarni tutib yedi. Shu hasharotlar

oziqlanadigan o‘simliklarning massasini aniqlang.

A)7000gr B)700gr C)450gr D)4500gr

88.2- va 4-tartib konsumentlarining umumiy biomassasi

1010 kg. 2-tartib konsumentlarning umumiy biomassasini

aniqlang.

A)10000Kg B)1000kg C)11000 D)110000

89.Tog`dagi muhofazaga molik o`simlik turlarini aniqlang.

1.Bo`znoch 2.lola 3.bo`yimadaron4.shirach 5.kovrak 6.zirk

A)1,3,5 B)2,3,4,5 C)2,4,5 D)1,2,5,6

90. Tog`dagi muhofazaga molik o`simlik turlari qanday

hayotiy shaklga ega?

A)bir va ko`p yillik o`t B)2yillik va ko`p yillik o`t C)buta va

ko`p yillik o`t D)Ko`p yillik o`t

91.Tog` o`rmonlaridagi butalarni ajrating.

1.lola 2.na’matak, 3.uchqat, 4.shirach 5.zirk, 6.kovrak

7.tobulg‘i, 8. irg‘ay

A)1,4,7,8 B)2,3,4,5 C)2,3,5,7,8 D)2,3,4,5,7

92.Cho`lga xos bo`lgan qaysi hayvonlar adirning quyi

qismida ham yashaydi?

1. oqquyruq, 2.jayron 3. kaltakesak 4. sariq ilon 5. malla

yumronqoziq 6. boltayutar

A)1,2,6 B)1,3,4 C)2,3,4 D)3,4,5

92.Quyidagi qushlar dengiz sathidan qancha balandlikda

joylashgan ekosistemada tarqalgan?

burgut, miqqiy, qirg‘iy, boltayutar, ilonburgut, ukki,

boyo‘g‘li, bedana, kaklik, so‘fito‘rg‘ay

A)O‘zbekiston hududining dengiz sathidan 500–1200 m

gacha bo‘lgan joylarida

B) Dengiz sathidan 1200 –1600 metrdan 2700 –2800

metrgacha balandlikda

C) Dengiz sathidan 1200 –1600 metr balandda

D) Dengiz sathidan 400-500m balandlikda

93.Adirning tuyoqli sutemizuvchilarini aniqlang.

A) sichqon, kalamush, yumronqoziq

B) oqquyruq, jayron

C)Xongul,tovushqon

C)Kabarga,yelik

94.Tog‘ o‘rmonlarida tarqalgan yirtqich sutemizuvchlarni

aniqlang.

1.o‘rmon sichqoni,2. tog‘ suvsari,3. qunduz,4. o‘rmon

olmaxoni, 5.qo‘ng‘ir ayiq,6. chipor sirtlon, 7. yovvoyi qo‘y

8. to‘ng‘iz

A)1,4,5,7 B)2,3,4,5,6 C)1,3,5,6,8 D)2,3,5,6

95.Tog‘ o‘rmonlarida tarqalgan mushuksimonlar oilasi

vakillarini aniqlang.

1.silovsin,2. tog‘ suvsari,3. qunduz,4. qoplon 5.qo‘ng‘ir

ayiq,6. chipor sirtlon, 7. tulki 8. to‘ng‘iz

A)1,4,5,7 B)1,4 C)1,4,6 D)3,4,6

96.”Zarg`aldoq”hayvonlarning qaysi sinfiga mansub va

qaysi mintaqada tarqalgan?

A)Baliqlar,To`qay B)Sudralib yuruvchilar ,cho`l

C)Qushlar,Adir D)Qushlar, tog` o`rmon

97.Yaylov o`simliklari uchun xos bo`lgan xususiyatni

ajrating.

A)Uzun va keng yuzali ildiz tizimi hosil qiladi.

B)Tuproqda chim hosil qiladi

C)Soyada o`sishga moslashgan

D) Yer bag‘irlab o‘sishga moslashgan

98.Respublikamiz hududidagi dengiz sathidan 2700 –2800

m va undan balandda joylashgan mintaqa uchun xos bo`lgan

xususiyatlarni ajrating.

1.Bu mintaqa o`simliklarining vegetatsiya davri bir muncha

uzoq davom etadi 2.Havosi nihoyatda sovuq, doim kuchli

shamol esadi. 3.Daryo suvlari bilan chambarchas bog`langan

4.Bu yerda o‘sadigan daraxt va butalar past bo‘yli

bo‘ladi.5.o`simliklari yer bag‘irlab o‘sishga moslashgan

6.Tuprog`i cho`lga nisbatan birmuncha unumdor.

A)1,3,4,5 B)2,4,5 C)1,4,6 D)2,4,6

99.Yaylovda yostiq hosil qilib o‘sadigan o‘simliklarni

ajrating.

A)irg‘ay, na’matak

B) sanchiqo‘t, yunona

C) kirpio‘t,zirako‘t

D) sug‘uro‘t, betaga

100.Yaylov mintaqasida tarqalgan yirtqich

sutemizuvchilarni aniqlang.

1.qo‘ng‘ir ayiq,2- ilvirs, 3-tog‘ takasi,4- arxar,5- muflon,6-

qoplon,7- bo‘ri;8-bo`rsiq

A)1,2,6,7,8 B)2,3,4,5 C)1,2,6,7 D)2,6,7,8