11-Tema. Jay hám imaratlar qurılısında energiya hám resurs puxtalıq. Reje

11. 2. Jay hám imaratlarda energiya talabı hám
ıssılıq támiynatın saqlaw

Arxitektura hám qurılıs ámeliyatında jay hám imaratlardı ıssılıq

menen támiyinlewge sarplanatuǵın ıssılıq -energiya resurslarini ekonomika
qılıw mashqalasına kútá úlken itibar qaratılıp atır.
Kópshilik ekonomikalıq rawajlanǵan mámleketlerde jay hám
imaratlardıń energiya natiyjeliligin asırıwǵa úlken múmkinshilik bar.
Jay hám imaratlar ushın energiya resursları ǵárejetleriniń ósip atırǵan
tariypleri saldamlı ekonomikalıq júk bolıp júzege kelip atır. Naǵız óziniń
ushın kóplegen mámleketlerdiń rawajlanıw programmasında jay hám imaratlarda
energiya talabı hám ıssılıq támiynatın saqlaw zárúrli tema bolıp qaldı38. Zamanagóy jay hám imaratlar ıssılıq natiyjeliligin asırıw
boyınsha kútá úlken rezervlerge ıyelep atır.
Ótken zamanlarda jay hám imaratlardıń energiya talabı anıqlawshı
kórsetkish bolmaǵan bolıp, joybar sapasınıń ústin kriteryası bolǵan. Ótken
waqıt aralıǵinda jay hám imaratlarda energiyadan paydalanıw
natiyjeliligin úyreniw ózgertirildi hám keńeytirildi. 1990 jıllar
baslanıwına shekem, energiya natiyjelili jay hám imaratlardı qurılısı
basınan baslanıwında energiyanı únemlew boyınsha ilajlardı
úyreniw tiykarǵı qızıǵıwshılıqǵa iye bolǵan. 1990 jıllardıń ortalarında bolsa Mikroklimat sapasın bir waqtıniń ózinde asırıwǵa járdem bergen energiya
puxta qararlarǵa kereklilik dárejesi berilgen.
Qurılısda energiya natiyjelili hám ekologiyalıq taza texnologiyalardıń
túrli kontseptsiyaları tiykarında proektlestiriwtirilgan hám qurılǵan mikro
rayonlar, hátte arxitektura qurılıs maydanları hám de úlken muǵdarda
jay hám imaratlar payda boldı. Bul kontseptsiyalar óziniń atalıwı
belgilengen. Olardan eń kóp belgili bolǵanı tómendegiler esaplanadı :
Energiya natiyjelili jay hám imaratlar ;
energiya talabı tómen bolǵan jay hám imaratlar ;
energiya talabı ul'tra (oǵada ) tómen bolǵan jay hám imaratlar ;
energiyadan paydalanıw nol bolǵan jay hám imaratlar ;
tómen jay hám imaratlar ;
bioiqlimiy arxitektura ;
quwatlı jay hám imaratlar ;
“intellektual” jay hám imaratlar ;
ziyreklikli jay hám imaratlar ;
joqarı texnologiyalı jay hám imaratlar ;
ekologiyalıq qalıs jay hám imaratlar.
Ádebiyatlarda bul kontseptsiyalardıń hár birine anıqlıq kirgiziwge
háreket etilgen. Qıyınlıǵı sonda, bir qurılıs ob'ektinde qaǵıydaǵa
muwapıq, bir waqtıniń ózinde bir neshe hár túrlı kontseptsiyalardı ámelge
asırılıp atırǵanın kórsetiw múmkin. Bul jerde, ádebiyatlar daǵı maǵlıwmatlarǵa
tiykarlanǵan halda joqarıda belgilengen kontseptsiyalar boyınsha energiya
natiyjelili hám ekologiyalıq taza jay hám imaratlardı anıqlawǵa urınıp kóremiz.