11-Tema. Jay hám imaratlar qurılısında energiya hám resurs puxtalıq. Reje

36 -súwret. Ishki hawa temperaturasın temperatura massası menen basqarılatuǵın
jalǵanıw.

37-súwret. Jer jolı hám shiftni aktivlestiriw sistemalarınıń
integraciyası.
Tájiriybeler sonı kórsetedi, barlıq arxitekturalıq proektlestiriw
processlerinde energiya natiyjelili ımaratlardı jaratılıwında maydandıń
sapalı ıqlımına itibar qaratılıwı kerek. Álbette bul ımaratlar ápiwayı
konstruktsiyalardan ayrıqsha kórinedi. Bul samallatıw sistemasın
188
Qurılıs ekologiyası, Z. M. Allanıń sıpatlarınıń biriov
basqarıwdı, shiftni aktivlashtirishni hám basqa dástúriy konstruktsiyalar
usılların ápiwayılastırıwǵa múmkinshilik bermeydi. Sonıń menen birge, bul ideyalar
oxir aqıbette qurılıs materialların hám isletiliwi talap etiletuǵın
energiyalerdi sezilerli qısqarıwın esapqa alıp, ımaratlardıń
konstruktsiyalarini óz ishine aladı. Biraq, rasında nátiyjeli hám
muvofaqqiyatli bolıwı ushın bul úlgilerdi sonday alıw múmkin emes
hám bir turmıs daǵı hár qanday ekotizimlarga olardı qollap bolmaydı. Tábiyiy
metabolizmning “intellektual” negizdegi proektlestiriwdiń nızam -qaǵıydalarına ámel
etken halda, proektlestiriwdiń barlıq processlerinde qatnasıwı kerek.
11. 4. Jay hám imaratlarǵa energiya kiriwin kemeytiw
Shiftni aktivlestiriw joybarınıń tiyisli nızam -qaǵıydaları
tiykarında energiyanı saqlaw hám qollap-quwatlaw ushın massanı isletip, ishki
ıqlımdı nátiyjeli basqarıwǵa eriwiladi40. Bul nızam -qaǵıydalar sonı
kórsetedi, eger salmaqli massa bınanıń sırtqı tárepine jaylastırılǵan
bolsa, ishki temperaturanı basqarilishi joytıladı. Sırtqı massa bir urınıwda
shaǵılısıw ushın temperaturanıń shegaraların saqlaydı. Bul jaǵday kúndiz joqarı
temperaturanı tómenletiwde hám keyinirek keshte temperatura túsip
suwıytuǵın, quyash energiyası kóp jıynalǵan, jawın kem bolatuǵın
aymaqlardaǵı strukturalar ushın islewi múmkin. Bular házirgi waqıtta
kerekmes bolıp qaldı.
Sebebi zamanagóy qurılıs materialları hám joybar fasadining sırtqı
tárepleri rasında teń salmaqlılıqtı saqlaw noqatıǵa shekem energiyanıń
joǵalıp ketiwin kemeytiwi múmkin. Hátte kútá úlken aynalı fasadlar
menen joybarlanǵan ımaratlar energiya kiriwiniń teń salmaqlılıqın saqlawı
múmkin. Sonıń menen birge, sırtqı tásirden saqlaw ushın nátiyjeli ekranlaw hám
shtrixlaw texnologiyaları menen birgelikte qollanılıwı bolsa energiya
kiriwin so'ndiradi.