12-мавзу: Ёғоч тўсиннларни лойиҳалаш ва ҳисоблаш. Режа

12-мавзу: Ёғоч. тўсиннларни лойиҳалаш ва ҳисоблаш.
Режа:

• Ёғоч тўсинларининг тури ва тузилиши: яхлит ёғочдан, елимланган ёғочдан, елимланган фанерадан ва йиғма.
• Ёғоч тўсинларнинг шакли ва кесими, асосий кўрсаткичлари, қўлланиш соҳалари.

Бутун ёғоч тўсинларга брус, қалин тахта, ён томонлари кантланган доирасимон кесимли ёғоч тўсинлар киради. Улар яхлит бўлганлиги учун 6 метргача бўлган оралиқларда ишлатилади. Ёғоч тўсинлар том ёпма тўшамалари учун асосий юк кўтарувчи конструкциялар ҳисобланади. Тўсинлар 3 метргача бўлган қадамларда қўйилади. Тўсинлар эгилишга ишлайди ва улар биринчи ҳамда иккинчи чегаравий ҳолатлар бўйича ҳисобланади. Тўсинларга тенг текис тарқалган юкламалар таъсир қилади (1-расмга қаралсин ).
q( g  S )Bcоs,
бу ерда: g- тўсин ва тўсин устидаги элементларнинг хусусий оғирликларидан тушадиган юклама, кНм2; S - қор юкламаси, кНм2; В- тўсин қадами, метр;  -қиялик бурчаги; q - умумий йиғинди юклама.

1- расм. Том ёпма тўртқирра тўсинлар: а - тўсинлар; б - ҳисобий схемалар; 1 - рейкалар; 2 - чоклар; 3 - болтлар; 4 - асосий юк кўтарувчи конструкциялар; 5 - тиргак; 6 - михлар.

Яхлит кесимли тўсинлар биринчи чегаравий ҳолат бўйича эгилишга нормал кучланишлар бўйича қуйидаги формула ёрдамида ҳисобланади:
иккинчи чегаравий ҳолат-деформацияниши бўйича текис тарқалган юклама таъсирида бўлган ҳолда:
.
,,
Агар яхлит кесимли тўсин қийшиқ эгилиш ҳолатида бўлса чегаравий ҳолатлар бўйича ҳисоблашлар қуйидаги формулалар ёрдамида амалга оширилади:
мустаҳкамлик бўйича: ,
деформация бўйича: ,
бу ерда: МхМ cоs; МуМ sin; М  q1l28; М- тўғри эгилишдаги эгувчи момент; Мх, Му - эгувчи моментнинг х ва у ўқлари бўйича ташкил этувчилари;  - қиялик бурчаги.
; ,
Кесимнинг қаршилик ва инерция моментларини қуйидаги формулалар ёрдамида аниқланади:
; ; ; ;