12-mavzu. Majburiyatlar hisobi. Reja: Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda hisob-kitoblarning tasnifi, tafsifi hamda hisobining vazifalari

2. Xo’jalik sub’ektlarida ta’minotchilarga to’lanadigan schyotlar va ularga o’tkazilgan bo’naklarning hisobi
Xo’jalik sub’ektlari tomonidan xaridor va buyurtmachilarga turli xizmatlarni ko’rsatish jarayonida oldindan tuzilgan shartnomalar asosida boshqa yuridik shaxslar xizmatidan foydalanishlari hamda xizmat ko’rsatishda foydalanish yoki moddiy texnika bazasini kengaytirish maqsadida turli ko’rinishdagi aktivlarning sotib olishlari mumkin. Turli aktivlar va xizmatlar uchunisob-kitoblarni va oxirgi to’lovlarni keyinchalik amalga oshirganda natijasida ta’minotchilarga to’lanadigan schyotlar hosil bo’ladi. 21-son BXMS ga muvofiq tovar-moddiy qiymatliklar, ko’rsatilgan xizmatlar va shu kabilar uchun ta’minotchilarga to’lanadigan schyotlar to’g’risidagi axborotlarni umumlashtirish 6010 «Ta’minotchi va pudratchilarga to’lanadigan schyotlar» schyotida amalga oshiriladi. Ushbu passiv schyotning kreditida ta’minotchilar oldidagi majburiyatlarning vujudga kelishi, ularni ko’payishi va oxirgi qoldig’i, debetida esa majburiyatlarning uzilishi aks ettiriladi.
Haqiqatda kelib tushgan TMZ va boshqa aktivlar, qabul qilingan xizmatlarning qiymatiga.
Debet Qiymatliklarni yoki tegishli xarajatlarni hisobga oluvchi schyotlar
ya’ni, (0110-0190,0410-0490,0710,0810-0890,010-1090, 2010, 2310, 2510, 2810, 2910 - 2990, 9410,9420,9430 va boshqa schyotlar).
Kredit 6010 «Ta’minotchi va pudratchilarga to’lanadigan schyotlar».
Majburiyatlarning uzilishi
Debet 6010 «Ta’minotchi va pudratchilarga to’lanadigan schyotlar»
Kredit Pul mablag’larini hisobga oluvchi schyotlar (5010,5110,5510-5530, 5210, 5220), ta’minotchilar va pudratchilarga o’tkazib berilgan bo’naklarni hisobga oluvchi schyotlar (4310,4320,4330), uzoq va qisqa muddatli bank kreditlari hamda qarzlarni hisobga oluvchi schyotlar (6810,6820,7810,7820) va boshqalar.
6010 «Ta’minotchi va pudratchilarga to’lanadigan schyotlar» schyoti bo’yicha analitik hisob har bir ta’minotchi va pudratchi bo’yicha alohida yuritiladi.
Xo’jalik sub’ektlari ta’minotchilarga tovar-moddiy boyliklar (TMB) va boshqa aktivlar uchun, shuningdek ko’rsatiladigan xizmatlar uchun oldindan bo’nak tariqasida o’tkazib berilgan mablag’lar evaziga ta’minotchilarga o’tkazilgan bo’naklar hosil bo’ladi. 21-son BHMS ga muvofiq ta’minotchilarga o’tkazilgan bo’naklar bo’yicha hisob kitoblarning holati va harakati 4310 «Ta’minotchilar va pudratchilarga TMB uchun o’tkazib berilgan avanslar», 4320 «Ta’minochilarga va pudratchilarga uzoq muddatli aktivlar uchun o’tkazilgan avanslar» va 4330 «Boshqa berilgan avanslar» schyotlarida aks ettiriladi. Ushbu schyotlarning debet tomonidagi yozuvlar ta’minotchilar va pudratchilarga kassadan (schyot № 5010), hisob-kitob schyotidan (schyot № 5110 ), valyuta schyotidan (schyot 5210,5220), bankdagi ssuda schyotlaridan (schyot № 6810) o’tkazib berilgan avans summalarini ko’rsatadi. Bu summalar ta’minotchilar va pudratchilardan TMB, boshqa aktivlar va xizmatlarni olinishiga qarab ular olididagi kreditorlik qarzlarni yopilishiga yo’naltiriladi va bu buxgalteriya hisobida quyidagicha aks ettiriladi: