13 – laboratoriya ishi Mavzu: Emitter qaytargich sxemasini tadqiq etish. Ishni bajarishdan maqsad

Laboratoriya ishini bajarish uchun topshiriq: 
1. Umumiy emitterli sxema bo‘yicha ulangan tranzistorning kirish xarakteristikasini 
xarakteriograf yordamida qurish uchun 1-rasmda ko‘rsatilgan sxemani yig‘ing. 
2. Sxema elementlarining parametrlarini 1-rasmga asosan o‘rnating. 
3. Ctrl va G klavishalarni bosib sxemani ishga tushiring. Grafik analizatorning 
ekranida 4 sekunddan keyin kollektor kuchlanishining 0 va 12 V qiymatlaridagi 
tranzistorning kirish xarakteristikalari hosil bo‘ladi. 
4. Ctrl va T klavishalarni bosib sxemani ishlashini to‘xtating. 
 
14.1-rasm. Umumiy emitterli sxema bo‘yicha ulangan tranzistorning kirish 
xarakteristikasini xarakteriograf yordamida qurish uchun sxema 
5. Olingan xarakteristikalarni o‘qish va tahlil qilish uchun qulay holga keltirish 
uchun grafik analizatorning ustida sichqonchaning o‘ng tugmasini bosing va hosil 
bo‘lgan qalqib chiquvchi menyudan Properties bo‘limining ustida sichqonchaning 

---

chap tugmasini bosing. Graph Properties oynasi chiqadi, uning General, 
BottomAxis va LeftAxis bo‘limlarida kerakli o‘zgartirishlarni amalga oshirib 
xarakteristikalarni qulay holatga keltiring. 
6. Olingan xarakteristikalarni tahlil qiling. 
Bajarilgan ish bo‘yicha hisobot 
Hisobotda quyidagilar keltiriladi. 
1. Ishni bajarishdan maqsad. 
2. Tajribalarni o‘tkazishda foydalanilgan sxemalar. 
3. Olingan natijalar jadval va grafiklar ko‘rinishida. 
4. Olingan natijalarning tahlili. 
4. Bajarilgan ish bo‘yicha xulosalar. 
 
15-Laborotoriya ishi
 
Mavzu: Istok qaytargich sxemasini tadqiq etish 
Ishdan maqsad: Maydoniy tranzistorda yasalgan istok qaytargich sxemasini tadqiq 
qilish va dinamik xarakteristikalari va differensial parametrlarini o‘lchash. 
UI sxemada ulangan kuchaytirgich kaskad (istok qaytargich). UI ulangan MT 
asosidagi kuchaytirgich kaskadning prin-sipial sxemasi 15.1-rasmda ko‘rsatilgan. 
Sxemada n – kanali p – n o‘tish bilan boshqariladigan MT qo‘llanilgan. 
Sxemada stok elektrodi umumiy shinaga kuchlanish manbai YEM ning juda 
kichik 
qarshiligi orqali ulangan, 
ya’ni stok elektrodi kirish va chiqish zanjirlari 
uchun umumiydir. 
Istok qaytargichda chiqish signali amplitudasi kirishdagi signal amplitudasi va 
fazasini qaytaradi. Bu ikki omil kaskad-ning kuchlanish qaytargich deb atalishiga 
asos bo‘ldi. Kuchaytirish koeffitsiyentining birga yaqin qiymati 100 % li manfiy
TA hi-sobiga hosil bo‘ladi. 
15.1-rasm. US ulangan MT asosidagi kuchaytirgich kaskadning sxemasi. 
Ushbu kaskadda tranzistorning drenaji to'g'ridan-to'g'ri + EC manbasiga 
ulanadi. Kutish rejimi kirishida va rezistor R va manba pallasida R1 -R2 rezistor 

---

bo'luvchisi tomonidan ta'minlanadi. Kirish voltaji C1 izolyatsiya kondensatori orqali 
kirishga etkazib beriladi va chiqish kuchlanishi C2 izolyatsiya kondensatori orqali 
manbadan yukga beriladi. 
O'tish nuqtasini tanlayotganda ikkita shartni ta'minlash kerak: U.z.ning noaniq 
kuchlanishi uzatish xarakteristikasining eng katta qiyalik bilan bo'lgan qismiga 
to'g'ri kelishi kerak, ya'ni. nolga yaqinroq bo'ling va Rn rezistorining qarshiligi 
etarlicha katta bo'lishi kerak, ya'ni Ri va Rn. Bu kuchlanish uzatish koeffitsientini 
oshiradi. Ushbu maqsadga erishish uchun dam olish rejimida koordinatalari bo'lgan 
tranzistorning uzatish xarakteristikasida nuqta tanlash kerak (15.1, b-rasmlarga 
qarang) 
Uzi.o = 0,25Uzi.ots; Istok kuchlanishi 
Ui.o = 
0,5Es, 
bundan 
Zatvor potensiali (rasmga qarang 8.1, b) quyidagini topamiz Uz = Ui.o + Uzi.o = 
Ui.o - │Uzi.o│va rezistor bo'luvchisi tomonidan o'rnatiladi Umumiy qarshilikni 
ularni ketma ketligidan topib olamiz 100 kOm: R2 ni hisoblagandan so'ng, siz R1 
qarshiligini hisoblashingiz mumkin. 
Manba qaytargichining ishlaydigan nuqtasida uzatish xarakteristikasining 
qat'iyli. Kuchaytirish koeffitsentini aniqlash quyidagi ifodaga teng: Bo'sh rejimda 
maksimal koeffitsent nisbati Manba qaytargichining ajratish kondensatorlarining 
sig'imini hisoblash uchun kaskadning past chastotali qismidagi vaqt doimiyligini 
aniqlash 
kerak:
Har bir kondensatordagi vaqt doimiysi ikki marta katta: 
τ1= τ2=2 τnch 
Har bir kaskadlarning ta’sirlashishiga olib keladigan vaqt doimiyligining qiymatini 
bilib, izolyatsiya kondensatorlarining qiymatini aniqlash mumkin: 
Istok qaytargichni hisoblash uchun variantlar. 
Jadval 15.1 
№ 
p/p 
E
c
,V 
R
i
,kOm 
F
n
,Gs 
U
zi.ots
,V 
I 
s.nach
,mA 
1 
10 
0,5 
50 
-1,6 
4,0 
2 
12 
0,5 
40 
-2,0 
4,8 
3 
15 
0,4 
60 
-2,4 
8,0 

---

4 
12 
0,3 
45 
-2,0 
8,0 
5 
15 
0,35 
75 
-2,4 
8,8 
6 
10 
0,35 
80 
-1,6 
8,0 
7 
8 
0,25 
70 
-2,0 
12 
8 
10 
0,4 
30 
-1,6 
6,4