13-ma’ruza. Mavzu. Bir yarim davrli, bir yarim davrli va uch fazali elektron to‘G‘rilagichlar reja

8.7.
Kuchaytirgichlar 
Aksariyat hollarda elektr signallarini kuchaytirish zaruriyati tug‘iladi. Masalan, antennada 
qabul qilingan yuqori chastotali kuchsiz toklar kuchaytrgichlar ѐrdamida kuchytirilib undan ovoz 
va tasvirlar ajratib olinadi, ѐki, mikrofondagi tovush to‘lqinlaridan hosil bo‘lgan elektr signali 
kuchaytirilib, katta quvvatli ovoz signallariga aylantiriladi, telefon qurilmalarida kuchsiz signallar 
kuchaytirilib ovoz 
hosil qilinadi va hokazo. Xullas signalni kuchaytirish jaraѐni radiotexnikaning asosiy masalalaridan biridir. Bunda kam 
quvvatli signal tok manbaining energiyasi hisobiga kuchatiriladi. Bu kuchaytirish jaraѐnini bajaruvchi qurilma kuchaytirgich
deb ataladi. 
Elektronika taraqqiѐti aslida ko‘p jihatdan signalllarni kuchaytirish qurilmalari taraqqiѐtidan iborat desak xato 
bo‘lmaydi. Chunki signallarni kuchaytirishga bo‘lgan ehtiѐj (dastlab telegraf signallari, keyinchalik simli telefon aloqalar, 
radioaloqalar, televidenie, radiolkatsiya va boshqalar) avval lampalarni yaratilishiga sabab bo‘ldi, keyin yarim o‘tkazgmchli 
tranzistorlar, so‘ngra mikrosxemalar asosidagi operatsion kuchaytirgichlar yaratildi. 
Elektron qurilmalarning massa va o‘lchamlariga, quvvat iste’moliga, tezkorligiga, sezgirligiga, ishlash sharoitlarining 
daxlsizligiga bo‘lgan talablar o‘z navbatida kuchaytirgichlarga ham tegishlidir. Shuning uchun, kuchaytirgich qurilmalari ham 
elektronika sanoatining tarkibiy qismi sifatida tezkor suratlar bilan rivojlanib bomoqda. 
Elektronika sanoati texnologiyalari taraqqiѐtidan tashqari, yana shu narsa ham muhimki, zamonaviy, yuqori 
texnologiyali mikrosxemalar va integral sxemalar ishlab chiqarishda elektron qurilmalarning universalligini ta’minlash 
maxsulotni bozordagi o‘rnini mustahkamlaydi (sotilish hajmini ko‘paytiradi). Shu jaxatdan ham kuchaytirgich sxemalar (va 
boshqa yana ko‘plab standart sxemalar) ko‘plab mikrosxema va integral sxemalar tarkibiga kiritiladi va bu shu 
mikrosxemaning qo‘llanilish sohasii kengaytiradi. 

---

Amalda operatsion kuchaytirgichlar keng ishlatiladi. Uning tarixiy avlodlari esa lamp alar asosidagi va tranzistorlar 
asosidagi elektron kuchaytirgichlardir. Radiotexnikada elektr signallarini kuchaytirishning fizikaviy jihatlari va sxematik 
asoslarini o‘rganishda lampali tranzistorli kuchaytirgichlarni o‘rganish muhim rol tutadi.