13-mavzu. Islomning O‘rta Osiyoga kirib kelishi va islomlashuv jarayonining xususiyatlari

Keyslar banki
Keys 1. Jahon bo‘yicha diniy ekstremistik tashkilotlarning 80%i islom eksterimistlari ekanliga nima sabab bo‘lmoqda ?


Keysni bajarish bosqchilari va topshiriqlar:

• 
  Keysdagi muammoni keltirib chiqargan asosiy sabablarni belgilang. (individual va kichik guruhda).
  
• 
  isbot keltiring. (individual holda).
  

Nazorat savollari

1. 
   Markaziy Osiyoda islom dinining tarqalishi.
   
2. 
   Markaziy Osiyo jamiyati hayotida islomning o‘ziga xos xususiyatlari.
   
3. 
   Qachon va qanday sharoitlarda musulmon huquqshunosligi - fiqh (al-fiqh) shashlandi?
   
4. 
   Fihh o‘z ichiga ilmning qanday sohalarini kiritadi?
   
5. 
   Markazsh Osiyoning qaysi buyuk faqihlarini bilasiz?
   
6. 
   Fiqh bo‘yicha Markazsh Osiyo olimlari yaratgai asosiy manbalarni
   aytib o‘ting.
   
7. 
   Mo‘g‘ul bosqinchiligi mintaqada fiqhning rivojlanishiga qanday
   ta’sir o‘tkazdi?
   
8. 
   Tasavvufning shakllanish vaqti va asosiy sabablari.
   
9. 
   Tasavvufdagi asosiy ta’limotlar va rasm-rusumlar.
   
10. 
    Tasavvufning Movarounnahrda tarqala boshlashi.
    
11. 
    Naqshbandiya: faoliyati va asosiy ta’limotlari tarixidan.
    
12. 
    Kubraviya ta’limotining asosiy nazariy qoidalari.
    
13. 
    Markaziy Osiyoda Yassaviya: o‘rganish muammolari.
    
14. 
    Tasavvufning mintaqadagi eng so‘nggi tarixi.
    

Test savollari
1. Islomdagi qaysi mazhabda ‘’Arab bo‘lmagan musulmonlar ham teng huquqli bo‘lishi kerak’’ deb atalgan g‘oya ilgari surilgan?
A. Hanafiya.
B. Hanbaliya.
S. Molikiya.
D. Shofiya.
2. Mo‘g‘ullar bosqinidan so‘ng Hanafiya ulamolarining mavqeyi pasayib ularning o‘rnini kimlar egallay boshladi.
A. Hojilar.
B. Shayxlar.
S. Mullalar.
D. Mo‘g‘ul ruhoniylari.
3. Naqshbandiya ta’limotining rivojlanishiga ulkan hissa qo‘shgan so‘fiy kim edi?
A. Sayyid Baraka.
B. Najimiddin Kubro.
S. Ahmad Yassaviy.
D. Xoja Muhammad Porso.
4. O‘rta Osiyodagi diniy ta’lim tizimi nechta davrga bo‘linadi?
A. 2 ta.
B.3 ta.
S. 6 ta.
D. 8 ta.
5 ‘’Chuqur anglash, bilim’’ ma’nosini beruvchi so‘z.
A. Hadis.
B. Fiqh.
S. Jadid.
D. Hamma javob to‘g‘ri.
6. Fiqhning paydo bo‘lishi va rivojlanishida kimning xizmatlari katta bo‘lgan?
A. Ash-Shofiy.
B. Muhammad bin Idris an Nasafiy.
S. Ahmad ibn Ali.
D. Abbos Somiy
7. Al-Fiqh shakllanishining ilk bosqichida 2ta maktab paydo bo‘ldi bu maktablarni ko‘rsating.
A. Makka va Madina maktablari.
B. Makka va Iroq maktablari.
S. Iroq va Madina maktablari.
D. Hamma javoblar to‘g‘ri.
8. XIV asrga kelib sunniy mazhabining nechta maktabi mavjud bo‘lgan?
A. 2 ta.
B. 3 ta.
S. 4 ta.
D. 5 ta.
9. Hanafiya mazhabi bo‘yicha eng katta obro‘ga ega bo‘lgan asarni ko‘rsating.
A. ‘’Al Ma’sud’’.
B. ‘’Ar-Risola’’
S. ‘’Kutub zahirat ar rivoya.
D. ‘’Al Kafiy’’.
10. X asrning o‘rtalariga kelib huquqiy yechimlarni hal qiluvchi uslublar tizimining yangi talqini paydo bo‘lishi inkor etildi bu hodisaga nima deb nom berilgan.
A. ‘’Ai Fiqh’’
B. ‘’At tanqid’’
S.’’ Al Suniiy’’
D. ‘’At Taqlid’’.
11. Buxorodagi ulamolar instituti qanday nomlangan?
A. ‘’ Shams al mulk’’
B.’’ Shams al moh.
S. ‘’Shams al aimma’’
D. Hamma javoblar to‘g‘ri.
12. ‘’Sunna’’ so‘zining ma’nosini ko‘rsating.
A. ‘’Yangi so‘z, odat, himoya’’.
B.’’Odat, himoya, so‘z’’.
S. Odat, amaliyot, qonun’’.
D. ‘’ qonun, yangi so‘z, himoya’’.
13.Musulmon olamida dastlab nechta ishonchli hadis to‘plamlari muallifi bo‘lgan?
A. 5 ta.
B. 6 ta.
S. 7 ta.
D. 8 ta.
14. Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil al Buhoriyning ‘’Al Jomi as-Sahiha’’ hadislar to‘plami nechta hadisni o‘z ichiga olgan?
A. 7297 hadis.
B. 7397 hadis.
S. 7497 hadis.
D. 7597 hadis.
15. Al- Buhoriyning Al Jomiy as- Sahiha’’ hadislar to‘plami nechta kitobdan iborat?
A. 67 ta kitob.
B. 77 ta kitob.
S. 87 ta kitob.
D. 97 ta kitob.
16. Muhaddis Abu Iso Muhammad ibn Iso al-Bugi at-Termiziyning qaysi asari Payg‘ambarga atalgan.
A. ‘’Tazkirat ai-Xuffoz’’.
B. ‘’Ash- Shamoil an- naqbaviya’’.
S. ‘’Al jomi as-Sahih’’.
D. ‘’Kitob az-Zuhd.
17. ‘’ Xojagon’’ tariqatining asoschisi kim?
A. Husayn al-Xorazmiy.
B. Sayf ad- din Boharziy.
S. Najimiddin Kubro.
D. Abd al-Xoliq G‘ijdivoniy.
18. qaysi tariqat namoyondasi Xojagon-Naqshbandiya yo’lining nazariyasi, uslublari va amaliyotini birinchi bor yozma sharhlab, tushintirib bergan?
A. Xoja Ubaydulloh Ahror.
B. Muhammad Porso.
S. Bahovuddin Naqshband.
D. Najmiddin Kubro.
19. Buhoroning Mang‘itlar sulolasidan bo‘lgan Amir Shohmurod va uning o‘g‘li Amir Haydar qaysi tariqat tarafdori bo‘lishgan.
A. Kubroviya.
B. Naqshbandiya.
S. Mujaddidiya.
D. Xojagoniya.
20. Toshkentlik ulamo Muhammad Yusuf Xoja Toyib qaysi asarida ‘’ Muhammad Umarxon va Sheralixon hukmronlik qilgan davrlar siyosiy ideal ushbu hukmdorlardan so‘ng ‘’Shariat chashmalari’’ qurib bitdi’’ deb ta’rif bergan?
A. ‘’Xadikat al Anvar’’.
B. ‘’Xadikat al Anvor’’.
S. ‘’Taskirat al Affor’’.
D. Hamma javoblar to‘g‘ri.