13-Mavzu: korrupsiyaga qarshi kurash mexanizmlari. Mavzu rejasi

3. Saylov tizimi. Demokratik mamlakatlarda saylangan vakillarni korrupsiya uchun jazolashning asosiy usuli, ularni keyingi saylovlarda hokimiyatdan chetlashtirish hisoblanadi. Bu shuni anglatadiki, saylovchining o‘zi tanlagan kishilarning halolligi va javobgarligi darajasi uchun javobgardir. Korrupsiyaga qarshi qurol sifatida saylovlarning yuqori samaradorligiga qaramay, ularning ta’siri juda sust. Bir qator mualliflarning ta’kidlashicha, saylov jarayonidagi kamchiliklar korrupsiya doirasiga sezilarli ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Agar saylovlar qonunbuzarliksiz o‘tkazilgan bo‘lsa ham, ularning o‘zi saylovchilarni u yoki bu nomzodga mafkuraviy sabablarga ko‘ra ovoz berishni rag‘batlantirishi mumkin, bunda uning shaxsan o‘zi, bo‘ysunuvchilari yoki umuman o‘z partiyasi korrupsiyasini e’tiborsiz qoldiradi. Bu amalda tasdiqlangan gipoteza hisoblanadi..
Shuni alohida qayd qilish kerakki, majoritar tizim eng katta individual javobgarlikni ta’minlaydi va bir nechta vakillarni yoki ochiq partiyalar ro‘yxati bilan saylanadigan saylovchilar nomzodlarning benuqsonligiga bo‘lgan e’tiborini sezilarli darajada oshiradi.
4. Umumiy chora-tadbirlar. Korrupsiyaga qarshi kurash bo‘yicha hozirgi kundagi falsafiy paradigmalarni amalga oshirish bo‘yicha qo‘llaniladigan umumiy chora-tadbirlarga quyidagilarni kiritish mumkin.
Korrupsion normalarning konstitutsiyaga xilofligi. Fuqarolarning huquq va burchlariga cheklovlar qo‘yadigan har qanday me’yorlar korrupsiyaga olib kelishi mumkin, faqat bundan konstitutsiyaviy erkinliklar va inson huquqlarini tavsiflovchi normalar mustasnodir. Konstitutsiya shaxslarga emas, balki davlat hokimiyatiga nisbatan cheklovlarni joriy qiladi, bu ham qonunning haddan tashqari oshirilgan talablaridan, ham davlat hokimiyati organlariga o‘zboshimchalik vakolatlari berilishining institutsional kafolati hisoblanadi. Korrupsiya normalari muqarrar ravishda Konstitutsiyada belgilangan inson va fuqarolarning huquqlari va erkinliklarini buzadi. Korrupsiyaga qarshi mustaqil ekspertiza doirasida korrupsiya normalarini aniqlash orqali, ularning faoliyatiga chek qo‘yish mumkin bo‘ladi.