13-mavzu. Transport kompaniyasida omborni tashkil qilish va ombor jarayonlarini boshqarish faoliyati

Hozirgi paytda eng ko’p tarqalgan va ko’p e’tibor qaratiladigan me’yorlardan biri – tovarni tarqatish (etkazib berish) sharoiti, tartibi hamda tashib yetkazish siyosatidir. Bunda ehtimoliy variantlar soni katta bo’lib, ular “o’zlari tashib chiqish” tamoyilidan boshlab to optimal tashish sxemalarini o’z ichiga oladigan yetkazib berish tizimigacha bo’lgan imkoniyatlardan iborat. Bu orqali eng arzon yetkazib berish usullari va transport vositalarini tanlash, yuksiz yurish yo’llarini kamaytirish, konteynerlardan foydalanish, tovarlarni rejalashtirilgan tarzda yetkazib berish muddatlarini ta’minlash, tez buziluvchi va savdo-sotiq tovarlarini ulgurji va chakana savdo manzillariga yetkazib berish kabi turli masalalar hal etiladi. Ko’p hollarda tovarlarni yetkazib berish tegishli xizmatlar ko’rsatish bilan birgalikda amalga oshiriladi, bu esa tovar yetkazuvchilarning obro’-e’tiborini yanada oshiradi.
“Qarz berish siyosati ” ham muhim ko’rsatkich bo’lib, u asosan oldindan to’lash sharoitlari bo’yicha baholanadi. Oldindan to’lash vositachiga bo’lgan talabni kuchaytirishi barobarida unda katta aylanma vositalar mavjudligini taqozo etadi.
Tegishli servis va kafolatlovchi xizmatlar,ya’ni tovarni kuzatish, eltib qo’yish talablari ham muhim mezonlardan sanaladi. Bunda birinchi navbatda sotuvdan oldingi tayyorlov ishlari, servis, kafolatli xizmatlar nazarda tutiladi. Ishlab chiqaruvchi tashkilot ma’lum infratuzilmani shakllantirishi va vositachilar ixtisoslashgan servis korxonalar bajarishi lozim bo’lgan xizmatlarni aniqlashi yoki o’zining xizmat ko’rsatish tarmog’ini yaratishi lozim.
Keyingi yana bir muhim mezon – qo’shimcha xizmatlar fondi mavjudligidir. Ayrim tovarlar qo’shimcha xizmatlar ko’rsatishni taqozo etadi va bunday ehtiyoj mazkur mahsulotni iste’mol qilish xususiyatlaridan kelib chiqadi.
Asosiy adabiyotlar

1. 
   Транспортная логистика. Учебник для транспортных вузов. /Под общей редакцией Л.Б.Миротина. –М.: Издательство “Экзамен”, 2003. -512 с.
   
2. 
   Bo‘taev SH.A., Sidiqnazarov Q.M., Murodov A.S., Qo‘ziev A.O‘. Logistika.-Termiz, SURXON-NASHR, 2021.-693 b.
   
3. 
   Samatov G’.A. Logistika. Darslik. T.:, 2020.-655 b.
   

1 Котлер Ф. Маркетинг менежмент экспресс-курс / Пер. с англ. Под. ред. Ю. Н. Каптуревского. – СПб.: Питер, 2001, стр 340.

2 Логистика: Учебное пособие / Б.А.Аникин [и др]: под редакцией Б.А.Аникина, Т.А.Родкиной. – М.: Изд-во Проспект, 2008. – 408с. ** Бауэрсокс Д., Клос Д. Логистика: Интегрированная цепь поставок / пер. с англ. М.: ЗАО «Олип-Бизнес», 2001.