13-tema. Payda saliǵI. Qosimsha qun saliǵI. Aksiz saliǵI

13.2. Salıq salıw ob’ekti hám salıq salınatuǵın baza.
Salıq salıw ob’ekti.
Salıq tólewshi tárepinen alınǵan payda payda salıǵı (bunnan keyin usı bapta salıq dep júrgiziledi) boyınsha salıq salıw ob’ekti esaplanadı.
Usı bólim maqsetinde tómendegiler payda dep e’tirof etiladi:
1) yuridikalıq tárep ushın – usı bólimde názerde tutılǵan jámi dáramat hám qárejetler ortasındaǵı parıq;
2) iskerlikti turaqlı mákeme arqalı ámelge asırıwshı rezident emes ushın – usı Kodekstiń 49-babında belgilengen ózine tán ózgeshelikler inábatqa alınǵan halda, usı bapta názerde tutılǵan turaqlı mákemeniń iskerligi menen baylanıslı bolǵan jámi dáramat (sonıń ishinde bunday turaqlı mákemeniń iskerligi menen baylanıslı bolǵan, Ózbekstan Respublikasınan tısqarıdaǵı dereklerden alınǵan dáramatlar)
hám qárejetler ortasındaǵı parıq;
3) rezident emes ushın – usı Kodekstiń 50-babında belgilengen ózgeshelikler inábatqa alınǵan halda, Ózbekstan Respublikasındaǵı dereklerden alınǵan dáramatlar;
4) jeke tártiptegi isbilermen ushın – usı Kodekstiń 51-babında belgilengen ózine tán ózgeshelikler inábatqa alınǵan halda, usı bapta názerde tutılǵan jámi dáramat hám qárejetler ortasındaǵı parıq;
5) moynına ápiwayı shirket islerin júrgiziw júkletilgen tárep ushın – birgelikte óndirilgen tovardı (kórsetilgen xızmetti) realizaсiya qılıwdan alınǵan dáramat hám birgelikte óndirilip realizaсiya qılınǵan tovarǵa (xızmetke) tuwrı keletuǵın birgeliktegi iskerlikke kiritilgen qarjılar summası ortasındaǵı parıq.
Salıq salınatuǵın baza.
Usı Kodekstiń 295-statyasına muwapıq anıqlanatuǵın, salıq salınıwı lazım bolǵan payda summası salıq bazası esaplanadı.
Salıq bazasın usı bapta belgilengen tártipte hám shártlerde anıqlawda salıq tólewshi dáramatlarınıń hám (yamasa) qárejetleriniń (zıyanlarınıń) ayrım túrleri arnawlı qaǵıydalar boyınsha inábatqa alınıwı yamasa inábatqa alınbaslıǵı múmkin.
Salıq tólewshi usı bólimge muwapıq paydanı hám zıyandı esapqa alıwdıń ulıwmalıq tártibinen parıq qılatuǵın tártibi názerde tutılǵan operaсiyalar boyınsha dáramatlardıń (qárejetlerdiń) óz-aldına esabın júrgizedi.
Salıq bazası, eger usı Kodekstiń 48 hám 50-baplarında basqasha qaǵıyda belgilenbegen bolsa, salıq dáwiri baslanǵanınan baslap artıp barıwshı juwmaq penen anıqlanadı.
Salıq tólewshi tárepinen esabat (salıq) dáwirinde kórilgen zınlar salıq salıw maqsetlerinde salıq bazasın usı Kodekstiń 46-babında belgilengen tártipte hám shártlerde kemeyittiredi.
Salıq bazası qadaǵalanatuǵın sırt el kompaniyalarınıń usı Kodekstiń VII bólimi hám 331-statyasına muwapıq belgilenetuǵın ulıwmalıq paydasın da óz ishine aladı.
Salıq bazasına usı bapta belgilengen jaǵdaylarda hám tártipte dúzetiwler kiritiledi.
Salıq tólewshiniń dáramatlarına hám (yamasa) qárejetlerine (zıyanlarına) usı Kodekstiń VI bóliminde názerde tutılǵan jaǵdaylarda dúzetiwler kiritiledi.
Natural formasındaǵı dáramatlar hám qárejetler, eger usı bólimde basqasha tártip názerde tutılmaǵan bolsa, salıq tólewshi tárepinen kelisimniń haqıyqıy bahasınan kelip shıqqan halda inábatqa alınadı. Eger bunday kelisimdegi tovarlardıń (xızmetlerdiń) bahası olardıń bazar bahasınan parıq qılsa hám bunday parıqlanıw salıq tólewshiniń salıq bazası kemeyiwine yamasa zınnıń kóbeyiwine alıp kelse, salıq bazası usı Kodekstiń VI bólimine muwapıq belgilenetuǵın bazar bahalarınan kelip shıqqan halda anıqlanadı.