130. Moliyaviy bashoratlash deb nimaga aytiladi?

181. «Davlat budjeti» tushunchasiga terminologik jihatdan yana qanday tushunchalar qo‘shiladi?
Moliya tizimining boshqa b o ‘linm alaridan farqli holda, davlat byudjetida, ikki tushunchaning term inologik qo‘shilishi mavjud: 1) bvudjet — iqtisodiy (moliyaviy) kategoriya sifatida; 2) byudjet m amlakatning asosiy moliyaviy rejasi sifatida. Ayrim hollarda davlat byudjetining m ohiyati faqat m am lakatning asosiy moliyaviy rejasi sifatida talqin etiladi. Buni to ‘g‘ri deb e ’tirof etib bo‘imaydi. Chunki iqtisodiyotga tegishli bo'lgan har qanday reja u yoki bu iqtisodiy kategoriyaning nam oyon bo'lish shakllaridan boshqa narsa emas. Shunga muvofiq ravishda, davlatning asosiy moliyaviy rejasi davlat byudjeti (umum davlat moliyasi) kategoriyasining nam oyon b o ‘lish shakiidir. Y a’ni byudjet davlatning asosiy moliyaviy rejasi sifatida iqtisodiy kategoriya va byudjetga xos b o ‘Jgan xususiyatlar m ajm uining nam oyon b o ‘iishidir. Iqtisodiy kategoriya va m am lakatning asosiy moliyaviy rejasi sifatida ulam ing «davlat byudjeti» deb bir xil nom lanishi predm etning m ohiyatini o ‘zgartirmaydi va davlat byudjetini iqtisodiy (moliyaviy) kategorivalar tarkibidan chiqarishga asos bo ‘ia olmaydi. Bundan kelib chiqadigan asosiy xuiosa shuki, davlat byudjeti deyiiganda, eng aw alo, ikki tushunchaning qo‘shilishini tushunm oq kerak: 1) davlat miqyosida yalpi ichki (milliy) m ahsulotni taqsimlash natijasida vujudga keiadigan iqtisodiy (moliyaviy) m unosabailar (iqtisodiy kategoriya); 2) shu kategoriyaning nam oyon bo'iish shakii sifatida davlatning asosiy moliyaviy rejasi.

182. Mamlakatning yalpi ichki (milliy) mahsuloti Davlat budjeti orqali taqsimlanganda qanday bosqichlarni bosib o‘tadi?
Yalpi ichki (milliy) m ahsulotni taqsiralashm ng moliyaviy instnim enti (vositasi) sifatida davlat byudjeti boshqa xususiyatlarga ham ega. Agar moliya yordam ida taqsimlash qiym atning shakllari o'zgargan sharoitda va ko‘plab oldi-sotdilar natijasida amalga oshirilsa, yalpi ichki (milliy) m ahsulotning davlat byudjeti orqali taqsim lanishi m a’lum darajada, alm ashuvdan ajralgan holda sodir bo’ladi. Qiymatning davlat byudjeti orqali harakatlanishi m oddiy m ahsulotning harakatidan to ‘liq uziladi va sof qiymat xarakterini kasb etadi. Faqat davlat byudjetidan tashqarida, byudjet resurslari sarflanayotganda taqsimlash va almashuv operatsiyalarining qayta qo‘shilib ketishi sodir bo‘ladi.