135. Turli ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarda moliyaning rolini to‘liq idrok etish uchun nimalarni atroflicha tahlil qilib chiqmoq lozim?
Turli ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlarda moliyaning ahamiyatini to iiq idrok etish uchun davlat xarajatlari va davlat daromadlarining o ‘rni va vazifasini atroflicha tahlil qilib chiqmoq lozim.
Dastlab, davlat xarajatlari tavsifiga murojaat qilish kerak. Chunki aynan davlat xarajatlari davlat moliyasining ijtimoiy vazifasi nimadan iborat ekanligini aniq ko‘rsatadi. Shunga mos ravishda, aynan davlat xarajatlarining tarkibi, tarkibiy tuzilmasi va hajmi moliya tizimi faoliyatining natijalarini o ‘zida aks ettiradi va bu tizim ijtimoiy takror ishlab chiqarish jarayonida o ‘z funksiyalarini bajarayaptimi yoki yo‘qmi, degan muammoni aniqlashga imkon beradi. Takror ishlab chiqarish jarayonida davlat moliyasining rolini aniqlab olish uchun ularni bir necha belgilar bo‘yicha klassifikatsiya qilish mumkin.
136. Davlatning transformatsion xarajatlari tarkibiga nimalar kiradi?
Agar davlat xarajatlariga tovarlar yoki mehnatda ifodalangan xizmatlar qarama-qarshi turadigan bo‘lsa, u holda davlat pul mablag‘lari oqimlarining boshqa ne’matlarga o ‘ziga xos tarzda transformatsiyalashuvi sodir bo'ladi. Shu munosabat bilan bunday xarajatlarni transformatsion xarajatlarga kiritish mumkin. Ularning orasidan quyidagilarni ajratib ko‘rsatish lozim: • davlat iste’moli (davlat sektori ishchilarining ish haqi, joriy ehtiyojlarni qoplash uchun davlat tomonidan sotib olingan tovarlar uchun to‘lovlar, ishlab chiqarishni dotatsiyalashtirish; davlat qarziga xizmat ko‘rsatish, byudjetlararo subsidiyalar va shu yerda ko‘rsatilgan maqsadlar uchun foydalaniladigan ssudalar); • davlat investitsiyalari (davlat korxonalari va tashkilotlarining asosiy kapitali va aylanma fondlarining o‘sgan qismiga quyilmalar, davlat zaxiralari va rezerlari, uzoq muddatli byudjet kreditlarini yaratish).
137. Davlat xarajatlari ijtimoiy munosabatlarning barqarorligini qo‘llab-quvvatlab, jami talabning hajmi va tarkibiy tuzilmasiga keskin ta’sir ko‘rsatadi va bu narsa nimalarda namoyon bo'ladi?
Do'stlaringiz bilan baham: |
