14-ma`ruza. Ishlab chiqarish omillari. (Kapital qo`yilmalar va kapital bozori. Mehnat bozori va korxonalarda mehnat resurslaridan foydalanish.) Reja

Iqtisodiy renta (absolyut renta) - bu cheklangan resurs uchun to`lanadigan to`lov.
Er rentasi - cheklangan er resurslaridan (boshqa tabiiy resurslardan) foydalanganlik uchun to`lov.
Iqtisodiy renta er rentasiga ko`ra kengroq ma`noga ega, buni yuqorida ko`rgan edik.
Absolyut renta - bu barcha er egalari tomonidan erning sifatiga bog`liq bo`lmagan holda oladigan rentadir (absolyut renta K.Marks tomonidan kiritilgan).
Er rentasini tahlil qilish uchun quyidagi shartlar bajarilgan deb faraz qilinadi:

• 
  ishlab chiqarilgan barcha mahsulot bozor uchun ishlab chiqariladi;
  
• 
  barcha erlar mukammallashgan bozor sharoitida ijaraga beriladi;
  
• 
  barcha erlardan asosiy oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarish uchun foydalaniladi;
  
• 
  barcha erlarning unumdorligi bir xil.
  

Er taklifi absolyut elastik bo`lmagani uchun, er taklif chizig`i vertikal ko`rinishda bo`ladi (17.7 -rasm).


14.7- rasm. Er bozorida muvozanat holat

Erga bo`lgan talab chizig`i (er unumdorligining pasayish qonuniga ko`ra) manfiy yotiqlikka ega.

Er taklifi chizig`i ni talab chizig`i bilan kesishgan nuqtasi er bozoridagi muvozanat holatini bildiradi. muvozanat renta bo`lib, u har oyda ijarachi tomonidan er egasiga to`lanadi. to`rtburchak yuzi barcha erdan foydalanish uchun to`lanadigan umumiy renta. Agar asosiy mahsulot bug`doy bo`ladigan bo`lsa, bug`doyga bo`lgan talabning ortishi, erga bo`lgan talabning ortishiga olib keladi , natijada bir gektar erga to`lanadigan renta dan ga ko`tariladi. Ushbu holat umumiy (absolyut) renta to`rtburchak yuziga teng bo`ladi. Agar bug`doyga bo`lgan talab kamaysa, har oyda to`lanadigan renta ham kamayadi va umumiy renta qiymati to`rtburchak yuzigacha kamayadi. Ko`rinib turibdiki, taklif absolyut elastik bo`lmaganda er rentasi asosan unga bo`lgan talabga bog`liq.