14-mavzu. Tashqi ta`sirlar va unga oid davlat siyosati reja

Rasm

Ifloslanish narxi

Ifloslanish narxi

Ifloslantirish ruxsatiga talab

Ifloslanish miqdori

Ifloslanish miqdori

Ifloslantirish ruxsatiga talab

tuzatuvchi
soliq ifloslantirish narxini belgilaydi

…talab egri chizig‘i bilan ifloslantirish miqdorini birgalikda belgilaydi

…talab egri chizig‘i bilan ifloslantirish narxini birgalikda belgilaydi

Ifloslantirishga ruxsat ifloslantirish miqdorini belgilaydi

tuzatuvchi
soliq

(b) ifloslantirishga ruxsat

(a) tuzatuvchi soliq

Ifloslantirish ruxsat taklifi

Tuzatuvchi soliq va ifloslantirish ruxsatlarining ekvivalentligi.
Chizmada EPA tuzatuvchi soliq joriy qilib ifloslanish narxini belgilaydi va talab chizig‘i ifloslanish miqdorini belgilaydi. (b) chizmada EPA ifloslantirish ruxsatlari sonini cheklash orqali ifloslanish miqdorini cheklaydi, va talab chizig‘i ifloslanish narxini belgilaydi. Ikkala holatda ifloslanish narxi va miqdori bir xil.

Hukumatning ifloslantirish huquqini kim oshdi savdosiga qo‘yish g`oyasi avvaliga biror iqtisodchi tasavvurining mahsulidek tuyulishi mumkin. Aslida ham g`oya shunday boshlangan. Lekin borgan sari, EPA ifloslanishni nazorat qilish yo‘li sifatida bu tizimdan foydalanib kelgan. Taniqli muvaffaqiyat yakunlangan hikoya kislota yomg`iriga sabab bo‘luvchi oltingugurt dioksidi (SO₂) masalasi edi. 1990-yilda Toza havo akti (Clean Air Act) o‘zgartirishlar kiritilishi elektr zavodlaridan katta miqdorda SO₂ chiqindilarini kamaytirishni talab qildi. Shu bilan birga, o‘zgartirishlar zavodlarning SO₂ ruxsatnomalarini savdo qilishiga ruxsat berish tizimini o‘rnatdi. Dastlab sanoat vakillari va ekologlar taklifni salbiy qabul qilgan bo‘lsa-da, vaqt o‘tishi bilan bu tizim eng kam uzilish bilan ifloslanishni kamaytirishi mumkinligi isbotlandi. Ifloslantirishga ruxsatnomalar, tuzatuvchi soliqlar kabi, muhitni toza saqlab qolish uchun iqtisodiy samarali yo‘l sifatida qaraladi.