14-semenar: Iqtibos keltirish. Parafraza

Tasviriy ifoda. Parafraza.
Narsa-buyumning nomini aniq atamay, uni tasvirlab anglatadigan so‘z birikmasi tasviriy ifoda(yoki parafraza) deyiladi: qushlar – qanotli do‘stlar; fazogirlar – samo lochinlari; makkajo‘xori – dala malikasi; paxta – oq oltin, rassomlar – mo‘yqalam sohiblari. Tasviriy ifodalar narsa va hodisalarning ikkinchi nomi hisoblanadi. Tasviriy ifodalardagi bitta so‘z har doim o‘z ma’nosida bo‘ladi, shu bilan ular iboralardan farq qiladi. Tasviriy ifodalar ham omonimlik, sinonimlik xususiyatlariga ega bo‘lishi mumkin. Omonim tasviriy ifodalar: 
aql gimnastikasi – 1) matematika; 2) shaxmat. Qora oltin – 1) neft; 2) ko‘mir. Sinonim tasviriy ifodalar: g‘azal mulkining sultoni va o‘zbek tilining asoschisi – Alisher Navoiy; uyg‘onish fasli va fasllar kelinchagi – bahor.
Lug‘aviy birliklar haqida ma’lumot.
Lug‘aviy birlik deganda tilning lug‘at boyligiga kiradigan barcha birliklar nazarda tutiladi. Bunga birinchi navbatda so‘z kiradi. So‘zga ma’no jihatidan teng keladigan barcha birliklar ham lug‘aviy birlik hisoblanadi. Masalan, ibora (frazeologik birikma), tasviriy ifoda, qo‘shma so‘z, juft so‘z, takroriy so‘zlar, birikmali so‘zlar (oliy ma’lumotli yigit, O‘zbekiston Respublikasi) ma’nosi jihatidan so‘zga teng.
Demak, bular ham lug‘aviy birliklardir.
Mexanik parafraza.
Mexanik parafraziya – bu matnning asl so‘zlari sinonimlar bilan almashtirilishi yoki boshqa holatlarda o‘xshash iboralar bilan almashtirilishi. Shuning uchun, mexanik parafrazalarda asl yozuvning butun tuzilishi saqlanib qoladi; sintaksis deyarli bir xil bo‘lib qolmoqda. Shuni ta’kidlash kerakki, ba’zi bir so‘zlarni sinonimlari yoki ularga teng keladigan iboralar bilan almashtirish g‘oyasi bo‘lsa-da, eng muhimi asl matnning bir xil tuzilishini saqlab qolishdir, chunki bu butunlay asl matn asosida yangi matn yaratishdir.
Mexanik parafrazaga misollar.
Asl matn: Migel de Servantes, “Ajralish hakami”. “Men ularning beparvoliklariga duchor bo‘lolmayman va ularning son-sanoqsiz kasalliklarini davolashga e’tibor berolmayman; va ota-onam meni mehmondo‘st yoki enaga qilib tarbiyalamadilar. Men hayotimning kunlarini sarf qilgan bu suyaklar savatini juda yaxshi mahr bilan hokimiyatga keltirdim; Men uning qudratiga kelganimda, yuzim oynadek yaltirab turardi, endi uning tepasida frizning tayog‘i bor. Sening inoyating, hazratim hakam, agar osishimni istamasangiz, menga tinchlik bering; mana shu anatomiya bilan turmush qurganimni ko‘rish uchun har kuni to‘kayotgan ko‘z yoshlarimdan bu yuzimdagi jo‘yaklarga qarang”.