15-ma‘ruza. Yerga ulagichni o‘rnatish bo‘yicha umumiy talablar. Reja: Yerga ulagichni o‘rnatish bo‘yicha umumiy talablar

25-rasm. Nol sim uzilganda korpusga nisbatan qisqa tutashish



26-rasm. Nol sim bo‘ylab potensialning tarqalishi:
I – qaytarilmaydigan yerga ulanishli; II – qaytadan yerga ulanishli; 1÷5 – korpuslar
Bu kuchlanish xavfli bo‘lib, ko‘p vaqt davomida ketmasligi mumkin. aniq-languncha maksimal himoyalovchi tok ishlamay qolishi mumkin, bunga sabab, yer bilan tutashuvchi tok ko‘p holatlarda himoyalovchi vositani ishga tushirish uchun yetarli bo‘lmaydi.
Elektr uskunani tok o‘tmaydigan metalli jismlarni nolli o‘tkazgichga ulab qo‘yilsa, faza kuchlanishi kabel qobig‘iga o‘tib, bir fazali qisqa tutashuv tokiga teng bo‘ladi. Hosil bo‘lgan qisqa tutashuv toki faza bilan nol o‘tkazgich qarshiliklari, hamda transformatorlarning chulg‘amiga bog‘liq bo‘ladi.
Umumiy formula:

, A

(3)

Qisqa havo liniyalari va o‘tkazgichlar orasidagi kichik masofalarda (o‘tkaz-gichlar truba ichida joylashgan), hamda kabel liniyalarida qisqa tutashuv toki:

, A

(4)

Havo liniyalari uchun:

(A)

(5)

bu yerda: r_f, r₀, r_T/3 – faza-nol o‘tkazuvchilarni va transformatorni cho‘lg‘amlarini faol qarshiliklariga muvofiq X_f, X₀, X_T/3- induktiv qarshiliklari, Om/m;
X_f – faza-nol sirtmoqni tashqi induktiv qarshiliklari, Om;
Z_T/3 - transformatorning hisoblashlar yo‘li bilan aniqlangan qarshiligi, Om.
Maksimal himoyalovchi tok qurilmasi, yuqorida aytib o‘tilgan tokdan ishga tushadi va buzilgan uskunani o‘chiradi.
Shunday qurilmalardan biri, buzilgan jismni 5-7 sekund ichida tez eriydigan saqlagich o‘chirib qo‘yadi va 1-2 sekund ichida avtomatik o‘chirgichlar shikastlangan qismini o‘chiradi.
Nollashtirishdan foydalanish miqyosi, kuchlanishi 380/220 V va 220/127 V (oxirgisi kam uchraydi) to‘rtta simli uch fazali tarmoqlar bo‘lib, ular ishlab chiqarishda keng qo‘llaniladigan tarmoqlar.
Nollashtirish tizimi o‘zida quyidagi elementlarni qamrab oladi: nol o‘tkaz-gichi, ta‘minlovchi manbani neytralini yerga ulash qurilmasi va nol o‘tkazgichni yer-ga qayta ulash.
Nol o‘tkazgichni vazifasi, faza qobiqga tutashgan zahotiyoq, kichik qarshili-giga ega bo‘lgan zanjirni hosil qilish va shu tok orqali himoya uskunasini ishga tushirish.
Nol o‘tkazgichni qayta ulash, nol o‘tkazgichni barcha uzunligi davomida ma‘lum masofada oralab, bir necha marta yerga ulab qo‘yish.