15-мавзу: Ўзбекистон ва жаҳон ҳамжамияти

---

15-мавзу: Ўзбекистон ва жаҳон ҳамжамияти 
 
15.1. Мустақил Ўзбекистон ташқи си
ѐсати асосларининг ишлаб 
чиқилиши, унинг тамойиллари.
15.2. Ўзбекистоннинг жаҳон ҳамжамиятиги қўшилиши. 
15.3. Ўзбекистоннинг МДҲ ва Марказий Оси
ѐ мамлакатлари билан 
алоқалари ва ҳамкорлиги.
15.4. Ўзбекистон ташқи си
ѐсатида иқтисодий омилларнинг муҳим ўрни. 
 
 Таянч сўз ва иборалар: Дипломатик алоқалар, геостратегик мавқе, экспорт, 
патенциал, минтақавий хавфсизлик, давлатнинг суверен тенглиги, Бирлашган 
Миллатлар Ташкилоти (БМТ), Европада хавфсизлик ва хамкорлик 
ташкилоти (ЕХҲТ), “Совуқ уруш ” си
ѐсати, террорчилик, Мустақил Давлат 
Хамдўстлиги (МДХ), интеграция, коллектив хавфсизлик.
15.1. Мустақил Ўзбекистон ташқи си
ѐсати асосларининг ишлаб 
чиқилиши, унинг тамойиллари. 
ХХ асрнинг сўнгги 10 йиллиги жаҳон тарихига ижтимоий 
дун
ѐқарашда, жаҳон ҳамжамиятининг жўғрофий-сиѐсий тузилишида туб 
ўзгаришлар даври бўлиб киради. Жаҳон янги даврга қадам қўйди. Бу 
даврнинг ўзига хос белгилари, бир томондан, давлатлар ва халқлар ўртасида 
яқинлашув жара
ѐнлари ва ҳамкорликларнинг кучайиши, яхлит сиѐсий ва 
иқтисодий маконларнинг вужудга келиши, ягона халқаро меъ
ѐрлар, қоидалар 
ва андозаларга ўтиш бўлса, иккинчи томондан, социалистик лагернинг 
емирилиши, тоталитар тузумларнинг тугатилиши, бу тузумлар ўрнида 
ѐш 
мустақил давлатларнинг пайдо бўлишидир. Ўзбекистоннинг мустақилликка 
эришуви унинг кўп асрлик қарамлик ва мутелик исканжасида яшаган халқи 
ҳа
ѐтида тарихий воқеа бўлди. Шу билан бирга унинг давлат сиѐсатида, 
халқаро майдондаги муносабатларида ҳам ўзига хос муҳим босқич бўлди. 
Аввало, 
ѐш, мустақил, суверен давлатнинг жаҳонга юз тутиши, уни кўплаб 
давлатлар, мамлакатлар томонидан эътироф этилиши, дипломатик, савдо-
сотиқ ва бошқа алоқаларни ўрната бориши Ўзбекистон Республикасининг 
халқаро майдонга чиқишига йўл очиб берди. Ўзбекистон қулай геостратегик 
мавқега эга. Ҳозирги Ўзбекистоннинг ҳудуди тарихан шундай жой бўлганки, 
бу ерда жуда кўп савдо йўллари туташган, жўшқин ташқи алоқалар ва турли 
маданиятларнинг бир-бирини бойитиш жара
ѐни кечган. Ҳозирги кунда 
Ўзбекистон ўзининг мустақил энергетика ва сув тизимларига эга бўлган 
собиқ Совет Ўрта Оси
ѐсининг марказида турибди, кўпгина масалаларда 

---

республикалар ўртасидаги боғловчи бўғин бўлиб хизмат қилмоқда ва 
хорижий мамлакатлар билан муносабатларни ривожлантиришда тобора фаол 
роль ўйнамоқда. 150 Ўзбекистон мустақил Марказий Оси
ѐ Республикалари 
орасида ғоят ката экспорт имкониятига эга бўлган жуда муҳим хомаш
ѐ-пахта 
ва ундан тай
ѐрланган маҳсулотларни етиштирувчи ҳамда етказиб берувчи 
асосий республикадир. Ўзбекистон республиканинг си
ѐсий ва иқтисодий 
мустақиллигини ҳимоя қилиш имконини берадиган етарли потенциалга эга. 
Ер бағрининг ғоят қимматли хомаш
ѐларга бойлиги чуқур таркибий 
ўзгаришларни амалга ошириш, республиканинг жаҳон бозорига чиқишини 
таъминлайдиган тармоқларни ривожлантириш имконини беради. Ўзбекистон 
ўз миллий манфаатларига жавоб берадиган, мамлакатнинг жаҳон 
ҳамжамиятига қўшилишини таъминлайдиган, миллий, минтақавий ва жаҳон 
хавфсизлигига кўмаклашадиган ташқи си
ѐсат юргизмоқда. Унинг асосий 
қоидалари Президент И.А.Каримовнинг асарларида, маъруза ва нутқларида 
асослаб 
берилган, 
Ўзбекистон 
Республикаси 
Конституциясида 
қонунлаштирилган. “Республика давлатнинг, халқнинг олий манфаатлари, 
фаровонлиги ва хавфсизлигини таъминлаш мақсадида иттифоқлар тузиш, 
ҳамдўстликларга ва бошқа давлатлараро тузилмаларга кириш ва улардан 
ажралиб 
чиқиши 
мумкин” 
дейилади 
Ўзбекистон 
Республикаси 
Конституциясининг 17-моддасида. Ўзбекистон Республикасининг ташқи 
си
ѐсатига қуйидаги қоидалар асос қилиб олинган: - давлатнинг суверен 
тенглиги ва чегараларнинг даҳлсизлигини хурмат қилиш; - бошқа давлатнинг 
ички ишларига аралашмаслик; - низоларни тинч йўл билан ҳал қилиш; - куч 
ишлатмаслик 
ѐки куч билан таҳдид қилмаслик; - инсон ҳуқуқларини ва 
эркинликларини хурматлаш; - ички миллий қонунлардан халқаро ҳуқуқнинг 
умумэътироф этилган қоидалари ва нормаларининг устиворлигини тан олиш; 
- тажовузкор ҳарбий блоклар ва уюшмаларга кирмаслик; - давлатлараро тенг 
ҳуқуқли ва ўзаро манфаатли ҳамкорлик. Ўзбекистон Республикаси ташқи 
си
ѐсатида тинчлик, барқарорлик, ҳамкорлик тамойиллари устунлик қилади.