16-mavzu. Mehnat bozori va korxonalarda mehnat resurslaridan foydalanish

Ish haqi stavkalari differentsiatsiyasi (tabaqalashuvi). Biz yuqoridagi mulohazalardan 
ish haqini o`zgarmas deb qaradik. Amalda o`rtacha ish haqi mutaxassisliklar bo`yicha ham, 
tarmoqlar bo`yicha ham, hattoki bir xil ishni bajaruvchi ishchilar bo`yicha ham farq qiladi. 
Masalan, avtomobilsozlik tarmog`ida ishlaydigan ishchilarning o`rtacha ish haqi, qurilish sohasida 
ishlaydigan ishchilarning o`rtacha ish haqlaridan farq qiladi, xuddi shunday kimyo tarmog`idagi 
o`rtacha ish haqi ham engil va oziq-ovqat sanoatidagi o`rtacha ish haqidan farq qiladi. 
Poliklinikada ishlovchi har xil kategoriyadagi vrachlarning ish haqi ham bir xil emas. Yuqori 
kategoriyali vrach past kategoriyali vrachga qaraganda ko`proq maosh oladi. 
Ushbu farqning tagida, insonlar qobiliyatining xilma-xilligi, ma`lumoti, bilimi, tajribasi, 
malakasi yotadi. Bulardan tashqari, ular bajaradigan ishlarning turi ham, ular oladigan 
daromadlarga har-xil ta`sir qiladi. Ishning murakkabligi, ishlab chiqarishning inson hayoti uchun 
zararli bo`lishi, ushbu sohada ishlovchilarning ish haqida ushbu zararni qoplaydigan qo`shimcha 
ish haqida o`z ifodasini topadi. 
Quyidagi 96-rasmda ishning og`irligi va zararligi uchun to`lanadigan qo`shimcha ish haqi 
ko`rsatilgan. 
96-rasm. Har xil ish sharoitidagi ish haqi.
14
13
Salimov B.T., Muxitdinova U.S., Mustafakulov Sh.I., Salimov B.B. Mikroiqtisodiyot: Darslik-T.: O`zbekiston Yozuvchilar 
uyushmasi Adabiyot jamg`armasi nashriyoti, 2005-159 b.
14
Salimov B.T., Muxitdinova U.S., Mustafakulov Sh.I., Salimov B.B. Mikroiqtisodiyot: Darslik-T.: O`zbekiston Yozuvchilar 
uyushmasi Adabiyot jamg`armasi nashriyoti, 2005-160 b.
Ish xaqi, 
W,so`m/soat
S
2
S
1
W
2
W
1
S
L
=MRP
L
L
L
1
L
2

---