16-mavzu. Mehnat bozori va korxonalarda mehnat resurslaridan foydalanish

Uzoq muddatli oraliqdagi investitsiya. Asosiy kapitalga qo`yilgan investitsiyalar asosan 
uzoq muddatli bo`ladi. Asosiy kapitalning xizmat qilish, ya`ni undan foydalanish muddati mavjud 
bo`lib, u chegaralangan bo`ladi. Asosiy kapital xizmat ko`rsatish muddati davomida firma uchun 
daromad keltiradi. 
Uzoq muddatli oraliqdagi kapital qo`yilmadan olinadigan foydani hisoblash uchun asosiy 
kapitalning xizmat ko`rsatish muddatini va undan foydalanish davomida har yilda olinadigan 
daromadni bilish kerak bo`ladi. 
Faraz qilaylik, 
-investitsiyani chekli qiymati, 
-xizmat ko`rsatish yilida asosiy 
kapitaldan olinadigan chekli (qo`shimcha) daromad. U holda birinchi yil uchun 
kapitalning chekli oqlash normasini 
quyidagi formula orqali hisoblash mumkin: 
Demak, bugungi bir so`mlik kapitalning qiymati yilning oxiriga kelib 
so`mga teng 
bo`ladi, agar u bir yil davomida so`mlik foyda keltirsa. 
Agar chekli kapital qiymati 1000 so`m va chekli kapitalning bir yildan keyin umumiy 
foydaga qo`shadigan chekli hissasi 1300 so`m bo`lsa, chekli olash normasi quyidagiga teng.
I
R
j
j
-


j
 1
 
r


I
r
R
  
1
1
1
.
( )
1 r
r
i, r 
Kapitalni chekli qoplash
normasi chizig`i
15 
i=10% 
10 
5 
Sotish
quvvati 
Q 
5000 
4000 
3000 
2000 
1000 

---

(1) formuladan foydalanib yozamiz: 
Bugungi bir so`mlik kapital qiymati yil oxirida 
so`mga teng bo`ladi. 
Agar ssuda foizi stavkasi 
bo`lsa, sof oqlash normasi 
bo`ladi. 
Agarda 
so`m va 
berilgan bo`lsa, 
ni topish mumkin bo`ladi. 
Ikkinchi yil uchun esa
yoki 
Bir yillik investitsiyaning qiymati yilning oxiriga kelib quyidagini tashkil qiladi, (1) dan 
foydalanib quyidagini yozamiz: 
Ikkinchi yil uchun esa 
Ixtiyoriy yil uchun kapitalning qiymati quyidagicha aniqlanadi: