16-Ámeliy: Násilli qoshqarlardi azıqlandiriw hám buwaz hám sawlıq qoylardı azıqlandiriw

Qashirilmaǵan qoydi azıqlandırıw. Qashirilmaǵan qoydi tuwrı azıqlandiriwdıń tiykarǵı maqseti olardı qashırıw máwsimine tayarlawǵa qaratılǵan bolıwı kerek. Máwsimde qashirilǵan qoydıń atalaniwina tásir etetuǵın faktorlardan biri olardıń semizlik dárejesi bolıp tabıladı. Qoydıń semizlik dárejesine jaqsı bolǵan otarlarda qashırıw múddetleri qısqarip qozilatiw kampaniyası da qısqa múddetlerde ótiliwi ekonomikalıq tárepten paydalı bolıp tabıladı. Bunnan tısqarı, qoydıń atalaniw itimali asadı, egiz tuwılǵan qózilardiń sanı yamasa tuwshańlıq asadı, hámilenıń jaqsı rawajlaniwi hám saw tuwılǵan qozilardiń sanı asıwina sebep boladı.
Qoydi qashırıw dáwirine tayarlaw 1,5-2,0 aldın baslap, olardıń 100 kg tiri salmaǵına keminde 18­21 MDj almasiw energiyası hám 3,2-3,8 kg qurǵaq zat tuwrı keliwi kerek. Bul dáwirde racionniń ulıwma toyımlılıǵın 0,2-0,3 azıq birligine asırıw maqsetke muwapıq.
Sol maqsette qoydi qashırıwǵa tayarlaw dáwirinde proteinge, vitamin, ásirese karotin hám E vitaminge bay bolǵan azıqlar menen azıqlantiriladi. Bul dáwirde qoy kók azıqlarǵa bay bolǵan jaylawlarda baǵılıp, 1 bas qoyǵa bir kúnde qosımsha etip 0,2-0,4 kg konsentrat azıqlar (arpa dáni yamasa basqa masaqlı dánler jarmaları, juǵumlı jem, kepek, shrot qospaları) menen azıqlantiriladi. Jaylaw ónimdarlıǵı tómen bolǵan jaǵdaylarda racionǵa 1-1,5 kg pishen, imkaniyatı bar bolǵan xojalıqlarda senaj yamasa silosli azıqlar qosıp beriledi. Bunnan tısqarı racion ortasha 10 -15 g as duzı hám minerallı (altingugurt hám fosforǵa bay) kosımshalar menen bayıtiladi.
Eger qashırıw máwsimi malqorada baǵılatuǵın jaǵdayǵa kelse, bir kúnlik racion ortasha 1,5-2,0 kg masaqlı-soblıqlı ot pishen, sharayatı bar xojalıqlarda 1-2 kg senaj yamasa silos (eger berilmese onıń toyımlılıǵı esabına pishen beriledi), 0,2-0,3 kg konsentratlar hám 10 as duzinan qurawi kerek.
Buwaz qoydi azıqlantırıw. Buwaz qoydıń toyımlı zatlarǵa bolǵan talabı, olardıń tiri salmaǵı, semizlik dárejesi, parodası hám buwazlıq dáwirine qaray belgilenedi. Buwazliqtıń birinshi 12-13 háptesi - I-dáwir hám buwazlıqtıń aqırǵı 7-8 háptesi - II-dáwir esaplanadı.
Qoydıń ortasha buwazlıq dáwiri 152 kúndi quraydı. Qoydi tolıq bahalı azıqlantırıw hám olardıń semizligin asırıw arqalı olardıń ónimdarlıǵın asırıw, hámilenıń jaqsı rawajlanıwı, sawlıǵı jaqsı qozılardiń tuwılıwı hám qoydıń sútdarlıǵınıń asırılıwı támiyinlenedi.
Bul dáwirde azıqlantırıw faktorı qoydıń jún ónimdarlıǵına úlken tásir kórsetip, júnnıń sapası hám ondaǵı kemshilikler payda bolıwında úlken áhmiyetke iye. Jún quramındaǵı tiykarǵı belok keratin bolıp, ol altıngugurtti saqlaytuǵın aminokislotar - sistin, sistein hám metioninlardan quraydı, olardıń jetispewshiligi nátiyjesinde jún ónimdarlıǵın tómenlewi menen bir qatarda, organikalıq elementlerdıń sińiriliw dárejesi tómenlep ketedi. Úlken jasdaǵı qoydıń altıngugurtqa bolǵan talabı qurǵaq zat quramına salıstırǵanda 1% ti quraydı. Sol sebepli juwılǵan jún 2,5-3,0 kg quraytuǵın joqarı ónimdar elita qoydıń azıq normaları 10-12% ke asıriladı.
Semizligi ortadan tómen bolǵan qoydıń 1 kg semiriwi ushın qosımsha 5 azıq birligi hám 500 g sińiriliwshi protein rejelestiriledi. Birinshi tuwimdaǵi qoylardıń azıq normaları 20 -25% ke asırıw maqsetke muwapıq.
Racionlardıń ulıwma toyımlılıǵı buwaz qoy ushın 100 kg tiri salmaǵına 20-32 MDj almasiw energiyası tuwrı keliwi kerek, bunda 1 energiya azıq birligine ortasha 90-100 g sińiriliwshi protein, 6-7 g kalciy, 4-5 g fosfor, 3-4 g altıngugurt hám 12-14 g karotin tuwrı keliwi kerek. Qoydıń qurǵaq zatqa bolǵan talabı 100 kg tiri salmaq esabına ortasha 3,2­3,8 kg di quraydı.
Buwazlıqtıń birinshi dáwirinde hámile massası tiri salmaǵına salıstırǵanda ortasha 10% ti quraydı, sol sebepli qisr hám buwazlıqtıń birinshi dáwirinde qoy bir qıylı azıq normaları menen azıqlantiriladi. Bul dáwirde ratsion strukturası shama menen tómendegishe bolıwı usınıs etiledi: qıs máwsiminde – daǵal azıqlar - 40-45%; shireli azıqlar - 40-45; konsentrat azıqlar - 10-20%. Jazǵı dáwirde shireli hám daǵal azıqlardıń ornın kók ot basadı.
Buwazlıqtıń ekinshi dáwirinde hámilenıń jedel rawajlanıwı nátiyjesinde zat almasiw processi 15-20% ke asadı, energiya hám proteinge bolǵan talap 2 ese kóbeyedi, bunnan tısqarı hámileniń súyek toqımalarınıń qáliplesiwi ushın protein hám mineral elementlerdıń 80% tin ózlestiredi.
Bul dáwirde protein, vitamin hám mineral toyımlılıǵı boyınsha teńlestirilgen racion menen azıqlantırıw qoylardıń jún ónimdarlıǵı hám tuwılatuǵın qozilardiń ósiw hám rawajlanıwına úlken tásir kórsetedi. Sonıń ushın tómendegi racion strukturası usınıs etiledi, qisda konsentrat azıqlar racionniń ulıwma toyımlılıǵına salıstırǵanda 30-35%, qalǵan bólegi daǵal azıqlar. Shireli azıqlar (senaj, silos) jetistiriwge múmkinshiligi bolǵan xojalıqlarda racion quramına 30-35% shireli azıqlardan paydalanıw nátiyjesinde qoydıń xojalıq paydalı kórsetkishlerin hám islep shıǵarıwdıń ekonomikalıq nátiyjelilikti asırıwǵa járdem kórsetedi. Qurǵaq zat quramında shiyki kletchatka 22-24% bolıwı kerek.
Jazǵı dáwirde racionniń tiykarǵı bólegin jaylaw hám ot quraydı, olardıń toyımlılıǵı vegetatsiya dáwirlerine baylanıslı bolǵanlıǵı ushın, racionniń energetikalıq toyımlılıǵı konsentrat azıqlar menen teńlestiriledi.