18-мавзу: энг янги даврда англия, франция, германия ва ақШ

partiyası 
shólkelestirildi, 
yapon 
áskerleri 
sovet 
Respublikasına basqın uyımlastırıp, Uzaq Shıǵıs 
Respublikasına bastırıp kirdi. Olar tek 1922-jılda 
20
Roderick MacFarquhar, John K. Fairbank. Republican China 1912–1949, Part 2. Cambridge University Press. 1986. – p. 254. 

---

20 / 25 
ǵana Qızıl Armiya hám partizan otryadlari 
qısıwı menen onıń sheńberinden qısıp 
shıǵarıldı. Burınǵı sovetlerdıń ekonomikalıq 
qudıreti hám xalıq aralıq abıroyınıń 
kusheyiwi, Yaponiya húkimetin ol menen 
esaplawıwǵa májbúr etip qoydı. 1925-jıl 
Pekinde SSSR menen Yaponiya ortasında 
diplomatik baylanıs ornatıw haqqındaǵi 
shartnamaǵa qol qoyıldı. 1929-1933-jıllarda 
bolıp ótken jáhán ekonomikalıq daǵdarısı 
yapon húkimran sheńberlerin bul jaǵdaydan 
shıǵıw haqqında oylawǵa májbúr etti. Olar 
bunıń birden-bir jolı qaraqshılıq urısların kúsheytiw, mámlekette fashistlik diktatura ornatıw 
tárep júz tutdiler. Armiyadaǵı fashistlik topar, jas oficerler mámlekette ashıqtan-ashıq áskeriy 
fashistlik diktatura ornatıp, partiyalıq húkimetti hám parlamentti tarqatıp jiberiw, imperator 
hákimiyattı bekkemlew hám tezlik penen Qıtay hám de Sovet Awqamı menen urısqa kirisiwdi 
talap etip shıqtı. 1937-jıl 18-sentyabrde yapon áskerleri Manjuriyaǵa bastırıp kirdi. 1932-jıl 15 
mayda bir topar oficerler til biriktirip Inukanni óltirdi. Sol dáwirden baslap tap urıs aqırına 
shekem Yaponiyada húkimetti ol yamasa bul áskeriy shaxs basqarıp turadı
21
. 
1941-jılda Ullı Yaponiyanıń Arqa Aziya Ligası ǵalabalıq mılletshillik shólkemi dúzildi. 
Barlıq xalıq, ásirese armiya tennoizm ruwxında qayta tárbiyadan ótkerildi. 
Agressiyaǵa keń sheńber jaratıw maqsetinde 1933-jıl 27-martda Yaponiya Milletler 
Ligasınan shıqtı. 1936-jıl 25-noyabrde fashistlik Germaniya menen Antikomintern paktın 
dúzdi. Ol tiykarınan SSSRǵa, biraq kerek bolsa AQSh hám Angliyaǵa da qarsı qaratılıwı 
múmkin edi. 1937-jılda Qıtayǵa qarsı baslanǵan urıs uzaqqa sozılıp ketti. 1938-jıldıń jazında 
yapon áskerleri Vladivostok qasında Xasan kóli janında, 1939-jılda bolsa MXR quramındaǵı 
Xolxin Golga bastırıp kiriwge urınıp kórdi, biraq keyin arqaǵa ılaqtırılıp taslandı. Onıń 
awqamlası bolǵan Germaniya ekinshi jáhán urısın baslap, Franciya hám Gollandiya sheńberin 
basıp alıp, ol óz-ara gullep-jasnawdıń Arqa Aziya sferasini óz basshılıǵında dúziw jumısların 
aldınǵa surdi. Oǵan Qıtay, Hindi-Qıtay, Gollandiya, Indiya hám basqa Qubla teńiz 
mámleketleri kiriwin maqsetin qoydı. Gitler Germaniyası SSSRǵa hújim etken waqıtta, 
Yaponiyanıń General Tadzio basshılıǵındaǵı húkimeti SSSR shegaralarında turǵan Kvantun 
armiyasınıń sapların toldırdı. 1941-jıl 7-dekabrde urıs daǵaza etpesten turıp kútpegende Gavay 
atawlarında jaylasqan Amerika áskeriy-teńiz bazası Pirl-Harborǵa hújim etip, Tınısh 
okeanında urıs háreketlerin basladı. Yaponiya Qubla-Arqa Aziyadaǵı Malayziya, Singapur, 
Birma, Filippin, Indoneziya, Gonkongtnı tolıq basıp alıp, Indiya shegaralarına jaqınlasdı. Ol 
jańa Gvineyanıń bir bólegin, Tınısh Okeanı daǵı Angliya, Amerikaǵa qarawlı kóplegen 
atawlardı basıp aldı. Olardı qanday tezlik menen basıp alǵan bolsa, sonday tezlik menen joǵata 
basladı. SSSR 1945-jıl 9-avgustta Yaponiyaǵa qarsı urısqa qosılıp, ManchjuriyadaǵI Kvantun 
armiyasına hújim etti . Sovet áskerleri Arqa-Shıǵıs Qıtay, Arqa Koreyanı azat etti. Kurill 
atawları hám Qubla Saxalin SSSRǵa qaytarıp berildi.